ดนตรีในวัฒนธรรมไทยอง จังหวัดเชียงราย

บทคัดย่อ

ไทยอง เป็นชื่อเรียกกลุ่มคนที่มีถิ่นฐานดั้งเดิมอยู่ที่เมืองยอง ตั้งอยู่ทางตะวันออกของรัฐฉาน เช่นเดียวกันกับคนไทลื้อ อพยพเข้ามาในพื้นที่ภาคเหนือของประเทศไทยราวสมัยพระเจ้ากาวิละ (พ.ศ. 2285-2358) ในจังหวัดเชียงรายพบชาวไทยองตั้งถิ่นฐานบริเวณตำบลจันจว้า อำเภอแม่จัน การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาดนตรีในวัฒนธรรมของชาวไทยองในจังหวัดเชียงรายใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ มีการลงภาคสนาม ศึกษา สัมภาษณ์ ผู้เกี่ยวข้องในพื้นที่ และใช้การวิเคราะห์บริบทของดนตรีตามหลักการแบบดนตรีชาติพันธุ์วิทยา ผลการศึกษาพบว่า คนไทยองมีการรวมกลุ่มดำเนินกิจกรรมประเพณีทางวัฒนธรรมมาอย่างต่อเนื่อง โดยใช้ดนตรีเข้ามาเป็นสื่อกลางในการเชื่อมความสัมพันธ์ของคนในแต่ละชุมชนเพื่อดำเนินกิจกรรมทางวัฒนธรรม ดนตรีที่พบในวัฒนธรรมไทยองมีลักษณะวัฒนธรรมร่วม ได้แก่ วงกลองหลวง และวงกลองสิ้งหม้อง เป็นวงดนตรีที่ใช้บรรเลงประกอบการเดินขบวนแห่ในงานประเพณีทางพระพุทธศาสนา และใช้บรรเลงประกอบกิจกรรมประเพณีการแข่งขันทางภูมิปัญญาประจำปี การประกวดตีกลองหลวง มีเกณฑ์การประกวดเพื่อวัดค่าความดังของเสียงกลอง ซึ่งถือเป็นภูมิปัญญาของเครื่องดนตรีที่ต้องอาศัยภูมิความรู้ทุกขั้นตอนการผลิตตั้งแต่การคว้านรูภายในกลองหลวงที่มีรูปแบบเฉพาะของช่าง การหุ้มหนังหน้ากลองที่ทำจากหนังวัว การ “ติดจ่า” ด้วยข้าวเหนียว หรือกล้วยกวน ตามแต่สูตรของแต่ละบ้าน หรือพื้นที่ อย่างไรก็ตามทั้งวงกลองหลวง และวงกลองสิ้งหม้อง ต่างมีบทบาทสำคัญในวัฒนธรรมประเพณีประจำปี หรือพิธีที่เกี่ยวข้องทางพระพุทธศาสนาที่สืบทอดกันมาแต่อดีต ช่วยความสามัคคีกลมเกลียวกันของแต่ละชุมชนให้มากยิ่งขึ้น