มุมมองของประชาชนที่มีต่อการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่รัฐ ในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษามุมมองของประชาชนที่มีต่อการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่รัฐในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ และศึกษาปัญหาที่ประชาชนได้รับจากการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่รัฐในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ รวมทั้งศึกษาหาทางเลือกในการสร้างความเข้าใจระหว่างประชาชนกับเจ้าหน้าที่รัฐ โดยใช้วิธีการวิจัยแบบผสมผสาน ประกอบด้วยการวิจัยเชิงคุณภาพ (qualitative Research) และ การวิจัยเชิงปริมาณ (quantitative- research) ใช้การสุ่มกลุ่มตัวอย่างแบบแบ่งชั้น (Stratified Sampling) การเลือกลุ่มตัวอย่างที่อาศัยอยู่ในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ และมีจัดเก็บข้อมูลด้วยแบบสัมภาษณ์เชิงลึก (in-dept interview) แบบสอบถาม (questionnaire) และการสังเกตการณ์ (observation) เป็นเครื่องมือในการเก็บข้อมูลภาคสนามจากผู้ให้ข้อมูลเป็นหลัก(key informant) ซึ่งได้แบ่งเป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ นักวิชาการ  ผู้นำองค์กรอิสระ และประชาชนทั่วไป

ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง อายุระหว่าง  21-30  ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น และตอนปลาย  อาชีพรับจ้าง นับถือศาสนาอิสลาม  สถานภาพโสด  ส่วนใหญ่มีที่อยู่อาศัยนอกเขตเทศบาล ภาพรวมประชาชนมีความพึงพอใจในการปฏิบัติงานของเจ้าหน้ารัฐในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ อยู่ในระดับปานกลาง และปัญหาหลักที่ส่งผลต่อมุมมองของประชาชนที่มีต่อการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่รัฐในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้มีดังนี้  (1) มุมมองของประชาชนที่มีต่อการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ พบว่า ความเห็นของประชาชนในพื้นที่ยังมีความคิดเห็นด้านลบต่อการปฏิบัติงาน ได้แก่ ขาดความรู้ ความเข้าใจถึงลักษณะพิเศษของประชาชนในพื้นที่ ตลอดจนถึงการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่รัฐบางส่วนขาดความเท่าเทียม และเลือกปฏิบัติต่อประชาชนที่นับถือศาสนาอื่น ๆ ดังนั้นการที่หน่วยงานของรัฐจะเข้ามาปฏิบัติงานในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ได้นั้น จะศึกษาทำความเข้าใจถึงความแตกต่างในมิติต่าง ๆ จึงจะทำให้การปฏิบัติงานนั้นบรรลุผลสำเร็จได้ จัดเป็นพื้นฐานสำคัญในการแก้ไขปัญหาความขัดแย้งที่เกิดขึ้นในพื้นที่ได้

(2) ความพึงพอใจของประชาชนที่มีต่อการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้พบว่า การปฏิบัติงานและบริการของเจ้าหน้าที่รัฐต่อประชาชน ส่วนใหญ่มองว่า เจ้าหน้าที่รัฐให้การบริการเป็นอย่างดี ซึ่งมีบางกลุ่มที่มองว่าเจ้าหน้าที่รัฐบริการล่าช้า และขาดบริการที่ดี นำอารมณ์และความรู้สึกส่วนตัวมาใช้ในการปฏิบัติงาน การพูดจาไม่เหมาะสมกับประชาชน และการปฏิบัติงานที่สร้างความคลางแคงใจ อาทิเช่น การจับกุมผู้ต้องสงสัยในพื้นที่ ประชาชนมองว่าการปฏิบัติงานในส่วนด้งกล่าวควรมีหลักฐาน และกระบวนการที่มีความชัดเจน และมีความยุติธรรม  ผู้นำชุมชน และผู้ที่เกี่ยวข้องสามารถรับรู้กระบวนการดำเนินงานได้ทุกขั้นตอน ดังนั้นความพึงพอใจของประชาชนในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้จะมีทิศทางอย่างไรนั้น ย่อมขึ้นอยู่กับพฤติกรรมการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่รัฐที่ปฏิบัติงานในพื้นที่ว่าจะสามารถจูงใจและสร้างความพึงพอใจได้มากน้อยเพียงใดนั้น พฤติกรรมการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่เป็นประการสำคัญ (3) แนวทางในการสร้างความเข้าใจระหว่างประชาชนกับการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่รัฐในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้พบว่า การแสวงหาแนวทางในการสร้างความเข้าใจระหว่างประชาชนกับการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่รัฐฯจะต้องอาศัยปัจจัยหลายประการได้แก่ ประการที่หนึ่ง การส่งเสริมความรู้ความเข้าใจระหว่างวิถีชีวิต วัฒนธรรมความเชื่อของชาวไทยมลายูแก่เจ้าหน้าที่รัฐที่จะเข้ามาปฏิบัติหน้าที่ในพื้นที่ ขณะเดียวกันก็จะต้องส่งเสริมความรู้ความเข้าใจแก่ประชาชนต่อกระบวนการปฏิบัติงานของหน่วยงานรัฐที่เกี่ยวข้อง ประการที่สอง การสร้างบรรยากาศในการสื่อสารระหว่างเจ้าหน้าที่รัฐกับประชาชน ประการที่สาม ประชาชนสามารถมีส่วนร่วมในการรับถึงปัญหาของชุมชนตนเองร่วมกับเจ้าหน้าที่รัฐ ประการที่สี่ การสร้างความเท่าเทียม มีคุณธรรมปราศจากอคติ และสร้างความไว้วางใจระหว่างประชาชนและเจ้าหน้าที่รัฐ ประการที่ห้า รัฐควรปรับปรุงบทบาทและยุทธวิธีในการแก้ไขปัญหาให้เหมาะสมกับความเป็นสามจังหวัดชายแดนภาคใต้

ข้อเสนอแนะจากผลการวิจัย (1) ภาครัฐควรสร้างความเข้าใจและสร้างความเท่าเทียมกันในการปฏิบัติงานกับประชาชน (2) ภาครัฐควรมีบทบาทในการสร้างนโยบาย  แนวทางในการจัดกิจกรรม และแผนในการทำงานที่เอื้อให้ประชาชนสามารถมีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นได้ด้วยตนเอง (3) ภาครัฐควรมีการส่งเสริมและสนับสนุนให้ประชาชนเกิดการพัฒนาในทุกมิติ ตลอดจนถึงการจัดกิจกรรมในการอยู่ร่วมกันในสังคมพหุวัฒนธรรมได้อย่างปกติสุขได้