การผลิตปุ๋ยหมักเพื่อปรับปรุงดินสำหรับปลูกข้าวไร่ในพื้นที่บ้านป่าละอู จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

Abstract

เกษตรกรปกาเกอะญอ บ้านป่าละอู ตำบลห้วยสัตว์ใหญ่ อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ประสบปัญหาผลผลิตข้าวไร่ตกต่ำต่อเนื่องซึ่งเกิดจากหลายสาเหตุ และหนึ่งในสาเหตุคือการปลูกข้าวไร่เพียงชนิดเดียวในพื้นที่เดิม ซึ่งส่งผลให้ดินขาดความอุดมสมบูรณ์และกระทบต่อผลผลิต ดังนั้นวัตถุประสงค์ของงานวิจัยนี้จึงหาวิธีการบำรุงดินที่เหมาะสมและพึ่งตนเองได้สำหรับพื้นที่ปลูกข้าวไร่ของเกษตรกร โดยดำเนินการวิจัยแบบมีส่วนร่วมกับกลุ่มเกษตรกร ในระหว่างปี พ.ศ. 2557-2558 จากผลการศึกษาที่ผ่านมาในปี พ.ศ. 2555 พบว่าวิธีการบำรุงดินในพื้นที่ปลูกข้าวไร่ของเกษตรกรด้วยปุ๋ยมูลโคมีผลต่อการเจริญเติบโตของข้าวไร่ดีกว่าการใช้ปุ๋ยพืชสดโดยการฝังกลบต้นถั่วเขียว แต่จากการประเมินร่วมกับเกษตรกรพบว่าทั้งสองวิธีมีปัญหาด้านวัตถุดิบทั้งต้นทุนจากการจัดซื้อมูลโคทำให้ไม่สามารถพึ่งตนเองได้ หรือการขาดแรงงานและน้ำระหว่างการปลูกพืชตระกูลถั่วเพื่อใช้เป็นปุ๋ยพืชสด ด้วยเหตุนี้ การผลิตปุ๋ยหมักที่ใช้วัตถุดิบในพื้นที่ ที่มีการใช้น้ำและแรงงานน้อยกว่า จึงมีความเหมาะสมมากกว่า ซึ่งผลจากการทดลองในปี พ.ศ. 2557-2558 พบว่าปุ๋ยหมักสูตรที่มีการใช้ฟางข้าวต่อดินขุยไผ่ในสัดส่วน 8:1 โดยปริมาตรแบบให้น้ำน้อย (ให้น้ำทุกๆ สามวัน) ได้รับการประเมินว่าเป็นสูตรที่เหมาะสม เมื่อทำการผลิตปุ๋ยหมักสูตรดังกล่าวและนำไปใช้บำรุงดินในแปลงข้าวไร่ของเกษตรกรพบว่า นอกจากจะสามารถเพิ่มผลผลิตข้าวไร่แล้ว ยังไม่มีผลกระทบต่อการหักล้มของต้นข้าวไร่อีกด้วย จากการประเมินข้อคิดเห็นของเกษตรกรพบว่าเกษตรกรปกาเกอะญอมีความพึงพอใจในการมีส่วนร่วมในการศึกษาวิธีการบำรุงดินสำหรับพื้นที่ของตนเอง และเชื่อว่าความรู้ที่ได้รับระหว่างการดำเนินการวิจัยสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้จริงในการเพิ่มผลผลิตข้าวไร่ในพื้นที่