เรือนของกลุ่มชาติพันธุ์ลาวเวียงในอีสาน: การยึดแบบแผนดั้งเดิม การปรับตัว และการผสมผสานทางวัฒนธรรม

บทคัดย่อ

บทความนี้ศึกษาเกี่ยวกับการปฏิสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ลาวเวียง ที่อพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานในภาคอีสานของไทย ผ่านการแสดงออกทางรูปแบบสถาปัตยกรรมและการใช้พื้นที่ โดยศึกษาเปรียบเทียบเรือนกรณีศึกษาใน        จ.นครราชสีมา และ จ.มหาสารคาม เทียบกับเรือนลาวเวียงจันทน์ ทำการวิเคราะห์ อภิปราย และสรุปผล โดยอ้างอิงข้อมูลจากการลงพื้นที่และข้อมูลทางประวัติศาสตร์ ผลการศึกษาพบว่า เรือนของกลุ่มชาติพันธุ์ลาวเวียงใน จ.นครราชสีมา และ          จ.มหาสารคาม มีลักษณะบางประการที่คล้ายคลึงกับแบบแผนเรือนลาวเวียงจันทน์ รวมถึงการใช้พื้นที่ ทั้งนี้ เรือนลาวเวียงมหาสารคาม มีความคล้ายคลึงกับแบบแผนเรือนลาวเวียงจันทน์มากกว่า โดยเฉพาะโครงสร้าง ระบบการติดตั้งฝา ตำแหน่งประตู และการใช้พื้นที่ นอกจากนั้น เรือนของกลุ่มลาวเวียงใน จ. นครราชสีมาช่วงแรก ที่มีอายุมากกว่า 100 ปี มีหลักฐานที่แสดงถึงการยึดแบบแผนดั้งเดิมไว้หลายประการ และพบโครงสร้างบางจุดที่เหมือนกับโครงสร้างของเรือนลาวเวียงจันทน์ รวมถึงการยึดขนบธรรมเนียมการใช้วัสดุก่อสร้างชนิดเดิม แต่ในขณะเดียวกันได้มีการปรับตัว โดยคลี่คลายรูปแบบและผสมผสานแบบแผนวัฒนธรรมไทยโคราชเข้ามาเป็นส่วนประกอบ และสร้างลักษณะเฉพาะบางประการขึ้น ปรากฏการณ์นี้สะท้อนให้เห็นถึงการปรับตัวทางด้านวัฒนธรรมการอยู่อาศัยให้กลมกลืนกับบริบทพื้นที่ เพื่อการดํารงเผ่าพันธุ์ โดยธํารงรักษาคติความเชื่อ ขนบธรรมเนียม และยึดแบบแผนดั้งเดิม อันเป็นรากเหง้าทางชาติพันธุ์ของตนไว้บางส่วน แล้วนํารูปแบบทางวัฒนธรรมไทยโคราชของชนชั้นปกครองซึ่งเป็นคนกลุ่มใหญ่ในพื้นที่มาผสมผสานได้อย่างกลมกลืน