องค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมของห้องแถวไม้โบราณตลาดเก่าก๊กพระยา จังหวัดนครปฐม

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้เป็นการสำรวจลักษณะทางกายภาพที่ปรากฏในส่วนบริเวณทางเดินกลางของตลาดเก่าก๊กพยา จังหวัดนครปฐม ประกอบไปด้วย ห้องแถวที่มีการปรับตัวเปลี่ยนแปลงมาตั้งแต่เริ่มก่อตั้งตลาดเมื่อพ.ศ. 2450 จำนวน 46 ห้องแถว ซึ่งพิจารณาลักษณะทางกายภาพที่มองเห็นจากทางเดินกลาง เช่น ประตู ช่องแสงระบายอากาศ หน้าต่าง ระแนงไม้ ผนัง ลวดลาย ชายคา พื้นที่หน้าบ้าน เครื่องเรือน เป็นต้น ที่ชุมชนได้แสดงออกมา นำไปสู่การรวบรวมและระบุตำแหน่ง เพื่อค้นหาสิ่งที่เป็นลักษณะร่วมกัน สิ่งที่มีคุณค่าความหมายต่อการดำเนินชีวิต ค่านิยมของการปรับเปลี่ยนที่อยู่อาศัย

            ผลการศึกษาพบว่า ลักษณะทางกายภาพที่มีร่วมกันในมิติทางสถาปัตยกรรมห้องแถวบริเวณด้านหน้าร้าน สะท้อนให้เห็นถึงความสามารถในการปรับตัวของชุมชนที่มีต้นกำเนิดของชาวจีน ผสมกลมกลืนกับวัฒนธรรมไทย ตั้งแต่การอยู่ในเรือนที่ปลูกสร้างอย่างเรียบง่ายทรงบังกะโลตามแบบตะวันตกที่มีการแพร่หลายในไทยในสมัยรัชกาลที่ 5 ก็แฝงเอาคติแบบจีนที่แสดงออกผ่านช่องแสงเหนือประตูสื่อความหมายของการไหลเวียนของอากาศและเงินทอง อันเป็นภูมิปัญญาของจีนที่ทำให้ห้องแถวดูไม่อึดอัด การเลือกใช้องค์ประกอบทางสถาปัตยกรรม ล้วนมีการเชื่อมต่อสัมพันธ์สอดคล้องกันตามวิถีชีวิตที่การค้าขายในอดีตในพื้นที่ริมน้ำท่าจีนมีความเจริญรุ่งเรือง ด้วยพื้นที่หน้าร้านที่ช่วยส่งเสริมการค้าขาย จนถึงยุคยุคปัจจุบันชุมชนเปลี่ยนไปตามกาลเวลาและคนรุ่นใหม่ประกอบอาชีพอื่นจึงเน้นรูปแบบการอยู่อาศัยทำให้เกิดพื้นที่ที่มีความเป็นส่วนตัวมากขึ้น แต่ก็ยังคงสืบทอดลักษณะอันมีคุณค่าของบรรพบุรุษมาจวบจนปัจจุบัน