วัฒนธรรมด้านอาหารในประเพณีวันสารทเดือนสิบภาคใต้ สู่กระบวนการถอดนัยยะการออกแบบผลิตภัณฑ์ของที่ระลึก

บทคัดย่อ

วิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษารูปแบบ แนวคิด นัยยะ และภูมิปัญญาของวัฒนธรรมด้านอาหาร
ในประเพณีวันสารทเดือนสิบภาคใต้ ในพื้นที่ลุ่มน􀄞้ำทะเลสาบสงขลา และ 2) สร้างต้นแบบผลิตภัณฑ์ของที่ระลึกจาก
รูปแบบ แนวคิด นัยยะ และภูมิปัญญาของวัฒนธรรมด้านอาหารในประเพณีวันสารทเดือนสิบภาคใต้ ผู้วิจัยมีวิธีการ
ศึกษาและสร้างเครื่องมือในการทดลอง เพื่อการสร้างแนวความคิดในการออกแบบดังนี้ 1) ทบทวนรูปแบบแนวคิด
นัยยะ และภูมิปัญญาด้านอาหารในประเพณีวันสารทเดือนสิบ ด้วยวิธีการส􀄞ำรวจ 2) แบบสอบถามความเข้าใจประเพณี
วันสารทเดือนสิบ และผลิตภัณฑ์ของที่ระลึก จากกลุ่มผู้บริโภคและกลุ่มผู้ประกอบการจ􀄞ำหน่ายผลิตภัณฑ์ของที่ระลึก
3) การสัมภาษณ์คนในชุมชน และผู้มีความรู้ในท้องถิ่น เรื่องแนวคิด นัยยะ ความหมาย และภูมิปัญญาที่มีความเกี่ยวข้อง
กับวัฒนธรรมอาหารในประเพณีวันสารทเดือนสิบ เพื่อน􀄞ำไปสู่กระบวนการสร้างแนวความคิดในการออกแบบ โดยการ
ค้นหาอัตลักษณ์ และถอดความหมาย นัยยะของวัฒนธรรมอาหารในประเพณีวันสารทเดือนสิบ สู่การสรุปแนวความคิด
ในการออกแบบผลิตภัณฑ์ของที่ระลึกที่สามารถสื่อสารถึงวัฒนธรรมอาหารในประเพณีวันสารทเดือนสิบ นอกจากนี้
ยังพิจารณาถึงศักยภาพ ความสามารถ และข้อจ􀄞ำกัดด้านวัสดุของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเป็นหลัก โดยสรุปความต้องการ
และทิศทางการออกแบบผลิตภัณฑ์ของที่ระลึกเพื่อการท่องเที่ยว จากแบบสอบถามกลุ่มตัวอย่างจ􀄞ำนวน 100 คน พบว่า
กลุ่มตัวอย่างมีความต้องการผลิตภัณฑ์ของที่ระลึกสูงสุด 3 อันดับ ได้แก่ ของใช้ส่วนตัว มีค่าเฉลี่ยสูงสุด 4.70 สินค้า
เก็บสะสม มีค่าเฉลี่ย 4.34 และของประดับตกแต่ง มีค่าเฉลี่ย 4.46 ตามล􀄞ำดับ ออกแบบร่วมกับการใช้วัสดุหลักและ
ภูมิปัญญาที่พบในพื้นที่ ได้แก่ วัสดุพื้นถิ่น (เส้นใยตาลโตนด) ภูมิปัญญาเชิงช่าง (งานไม้) การถ่ายทอดวัฒนธรรมผ่าน
ลวดลายบนผ้าบาติก และการวิเคราะห์ศักยภาพกลุ่มวิสาหกิจชุมชน คือ วิสาหกิจชุมชนกลุ่มโหนดทิ้ง วิสาหกิจชุมชน
กลุ่มบ้านเห็ดสวนเพชรปลายนา และวิสาหกิจชุมชนกลุ่มโกเมนทร์บาติก