การวิเคราะห์ศักยภาพพื้นที่เพื่อการจัดทำสวนกระเป๋าในเมือง กรณีศึกษา เทศบาลนครอุดรธานี

ผู้แต่ง

  • อังค์วรา ร่มศรี วิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น มหาวิทยาลัยขอนแก่น
  • วิมลสิริ แสงกรด วิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น มหาวิทยาลัยขอนแก่น
  • แทนศร พรปัญญาภัทร บริษัท เออเบิ้น รูม จำกัด ขอนแก่น

DOI:

https://doi.org/10.14456/bei.2025.6

คำสำคัญ:

สวนกระเป๋า, พื้นที่สีเขียว, เทศบาลนครอุดรธานี

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่อง วิเคราะห์ศักยภาพพื้นที่เพื่อการจัดทำสวนกระเป๋าในเมือง กรณีศึกษาเทศบาลนครอุดรธานี มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการให้บริการพื้นที่สวนสาธารณะในเขตเทศบาลนครอุดรธานีภายใต้กรอบแนวคิดเมือง 15 นาที รวมถึงการหาพื้นที่ที่มีศักยภาพในการจัดทำสวนกระเป๋า และเสนอแนวทางการพัฒนาสวนกระเป๋าในเขตพื้นที่เทศบาลนครอุดรธานี โดยการศึกษาครั้งนี้ เป็นการศึกษาการวิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative Research) ใช้วิธีสังเกตการณ์แบบไม่มีส่วนร่วม (Non Participative) ซึ่งผู้วิจัยได้รวบรวมข้อมูลเชิงพื้นที่ รวมถึงสำรวจบริเวณที่มีศักยภาพในการนำมาปรับปรุงเป็นสวนกระเป๋าเบื้องต้นในเขตเทศบาลนครอุดรธานี จากนั้นจึงวิเคราะห์ข้อมูลดังกล่าวด้วยวิธีการลำดับชั้นวิเคราะห์ (Analysis Hierarchy Process : AHP) โดยมีเกณฑ์การพิจารณาบริเวณที่มีศักยภาพการเป็นสวนกระเป๋า 3 ข้อ ได้แก่ 1) มีขนาดที่ดินรวมกันไม่เกิน 2 ไร่ 2) ไม่สามารถเข้าถึงสวนสาธารณะอื่นได้ในระยะ 800 เมตร และ 3) มีความหนาแน่นของกิจกรรมที่เหมาะสม ซึ่งพบว่าเทศบาลนครอุดรธานีควรต้องมีการจัดทำสวนกระเป๋าอย่างน้อย 6 ตำแหน่ง เพื่อให้เทศบาลนครอุดรธานีระดับการให้บริการพื้นที่สวนสาธารณะตามแนวคิดเมือง 15 นาที

ผลจากการสำรวจพบพื้นที่ในเขตเทศบาลนครอุดรธานี พบพื้นที่รกร้างว่างเปล่า และไม่สามารถเข้าถึงสวนสาธารณะในระยะ 800 จาก 52 พื้นที่ พบว่าพื้นที่ที่ได้คะแนน 8 ถึง 9 คะแนน มีจำนวน 36 พื้นที่ คิดเป็นร้อยละ 69.23 กระจายตัวอยู่ในบริเวณที่มีความต้องการการเข้าถึงพื้นที่สวนสาธารณะ ทั้งนี้ ความแตกต่างของคะแนนมาจากขนาดพื้นที่ และปริมาณกิจกรรมโดยรอบ โดยองค์การปกครองส่วนท้องถิ่นมีหน้าที่เป็นผู้สร้างเครือข่ายความร่วมมือและเป็นศูนย์กลางในการประสานงาน และบูรณาการระหว่างหน่วยงานอื่น ๆ ไม่ว่าจะเป็นภาคเอกชน ภาครัฐ และภาคประชาชน ตั้งแต่ขั้นตอนการตัดสินใจ การดำเนินงาน และการประเมินผล โดยควรส่งเสริมให้เข้ามามีบทบาทการทำงานร่วมกันทุกภาคส่วนตั้งแต่เริ่มต้น ทั้งนี้ เพื่อให้การพัฒนาสอดคล้องกับความต้องการของผู้ที่เกี่ยวข้อง รวมถึงลดความเสี่ยงการเกิดข้อแย้งจากการพัฒนาที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตตามแนวคิดการบริหารงานภาครัฐแนวใหม่

เอกสารอ้างอิง

เทศบาลนครอุดรธานี. (2566). แผนพัฒนาท้องถิ่น พ.ศ.2566-2570 เทศบาลนครอุดรธานี. หน้า 9 -37

นริศา สุมะมานนท์. (10 มีนาคม 2563). ‘ฝรั่งเศสเมือง 15 นาที’ เดินได้ ปั่นดี เข้าถึงทุกความจำเป็นในการใช้ชีวิต. Urban Creature. https://urbancreature.co/15-minute-city/

นิรมล เสรีสกุล, และอดิศักดิ์ กันทะเมืองลี้. (2566). WALKABLE CITY. (พิมพ์ครั้งที่ 2). บริษัทลายเส้น พับบลิชชิ่ง

บัณรส บัวคลี่. (7 กันยายน 2565). “พื้นที่สีเขียว” ศัพท์ที่เริ่มสับสนในหมู่คนอนุรักษ์. กรุงเทพธุรกิจ. https://www.bangkokbiznews.com/lifestyle/judprakai/1025224

ประยูร อัครบวร. (2552). การบริหารราชการแบบมีส่วนร่วม.ใน สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ (บ.ก.), การบริหารราชการแบบมีส่วนร่วม . (พิมพ์ครั้งที่2). (น.38). สำนักพิมพ์คณะรัฐมนตรีและราชกิจจานุเบกษา.

วณัฐย์ พุฒนาค. (15 สิงหาคม 2562). POCKET PARK เมื่อการเปลี่ยนพื้นที่ร้างเป็นสวนเล็กๆ ช่วยเพิ่มความอบอุ่นให้เมือง. City Cracker. https://citycracker.co/city-environment/what-is-pocket-park/

วรรโณบล ควรอาจ, & ผกามาศ ถิ่นพังงา. (ม.ป.ป.).กระบวนการกลายเป็นเมืองในประเทศไทย. สถาบันสิ่งแวดล้อมไทย. https://www.tei.or.th/thaicityclimate/public/research-46.pdf

สถานบันเทคโนโลยีป้องกันประเทศ. (ม.ป.ป.).กระบวนการวิเคราะห์ตามลําดับชั้น. https://www.dti.or.th/download/150319174753_3ahp4.pdf

สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. (2564, 1 มิถุนายน). พื้นที่สีเขียว.สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. https://www.onep.go.th/พื้นที่สีเขียว/

สินีนาถ ศุกลรัตนเมธี. (19 กรกฎาคม 2562). พื้นที่สีเขียวในเมือง ต้องมีการวางแผนเชิงรุก. Matichon Online. https://www.matichon.co.th/article/news_1585145

สิรินยา วัฒนสุขชัย. (28 มิถุนายน 2564). ‘เมือง 15 นาที’ แนวคิดเมืองใหม่ ทะเยอทะยานไปไหมสำหรับกรุงเทพฯ?. The Momentum. https://themomentum.co/fifteenmincity-citycalling/

สุรีรัตน์ จำปาเงิน. (2560). แนวทางการพัฒนาสวนสาธารณะที่เหมาะสม เพื่อส่งเสริมเมืองที่เป็นมิตรต่อผู้สูงอายุ ในกรุงเทพมหานคร. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณทิต] มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

อรณา จันทรศิริ. (17 กุมภาพัน 2566). พื้นที่สีเขียว หัวใจสำคัญของเมืองยั่งยืน. SDG Move. https://www.sdgmove.com/2022/10/22/greenfield-sustainable-city/#_ftn1

Ayres. (21 February 2023). Pocket Parks Bring Life to Unused Spaces. https://www.ayresassociates.com/pocket-parks-bring-life-to-unusespaces/

Estopolis. (18 เมษายน 2562). 7 ประเภทสวนสาธารณะเป็นอย่างไร เรามีอยู่เท่าใดกันแน่. https://www.estopolis.com/article/lifestyle/urban/7-ประเภทสวนสาธารณะเป็นอย่างไร-เรามีอยู่เท่าใดกันแน่

Grahn, P., & Stigsdotter, U. K. (2010). The relation between perceived sensory dimensions of urban green space and stress restoration. Landscape and Urban Planning, 94(ed.). https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2009.10.012

Kaid Benfield. (n.d.) How “Pocket Parks” Make Cities Safer and Healthier. Smart Cities Dive. https://www.smartcitiesdive.com/ex/sustainablecitiescollective/how-pocket-parks-may-make-cities-safermorehealthy/31764/?fbclid=IwAR38f19NBiY1LlBa8YYfRr_qxoNvUKCH4jdpiAlpAMlA6_PNjmfEDSod50E

Karin K. Peschardt. (2014). Health Promoting Pocket Parks in a Landscape Architectural Perspective. https://www.researchgate.net/publication/268814072_Health_Promoting_Pocket_Parks_in_a_Landscape_Architectural_Perspective

Manuchet Boonsomboonsakul. (4 November 2022). พื้นที่สีเขียวในแต่ละจังหวัด มากแค่ไหน?. Agenda. https://www.agenda.co.th/social/green-space-thailand/

World Health Organization: Regional Office for Europe. (2016). Urban green spaces and health. Copenhagen: World Health Organization: Regional Office for Europe

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-02-06

รูปแบบการอ้างอิง

ร่มศรี อ., แสงกรด ว., & พรปัญญาภัทร แ. (2025). การวิเคราะห์ศักยภาพพื้นที่เพื่อการจัดทำสวนกระเป๋าในเมือง กรณีศึกษา เทศบาลนครอุดรธานี. สิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างวินิจฉัย, 24(1), 86–103. https://doi.org/10.14456/bei.2025.6

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย