การวิเคราะห์โครงข่ายสัณฐานเมือง เพื่อเชื่อมต่อปฏิสัมพันธ์เชิงพื้นที่การเรียนรู้เวียงเจ็ดลิน
DOI:
https://doi.org/10.14456/bei.2025.20คำสำคัญ:
พื้นที่การเชื่อมต่อ, เมืองแห่งการเรียนรู้, เวียงเจ็ดลิน, สเปซซินแทกซ์บทคัดย่อ
เวียงเจ็ดลินเป็น 1 ใน 6 เวียงสำคัญของเชียงใหม่ในอดีต ลักษณะสัณฐานของเมืองเป็นวงกลมที่ยังปรากฎ
ให้เห็นอยู่ปัจจุบัน และเป็นพื้นที่เรียนรู้ระบบนิเวศธรรมชาติบริเวณเชิงดอยสุเทพที่ผสมผสานระหว่างพื้นที่อยู่อาศัยของผู้คนได้ดี แต่ไม่เป็นที่รู้จักในนามเวียงเจ็ดลินมากนักอีกทั้งพื้นที่บางส่วนเป็นพื้นที่รกร้าง และไม่ปลอดภัยในเวลากลางคืน การศึกษาครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์ในการสำรวจการพัฒนาเส้นทางและพื้นที่การเรียนรู้เวียงเจ็ดลิน โดยการวิเคราะห์ลักษณะเชิงพื้นที่ จากข้อมูลและเอกสารที่เกี่ยวข้อง การสำรวจภาคสนาม การสังเกตโดยตรง ร่วมกับการวิเคราะห์ผ่านชุดโปรแกรมสเปซซินแทกซ์ เพื่อประเมินโครงสร้างทางกายภาพและปัจจัยเชิงสังคมมีอิทธิพลต่อการเข้าถึงและการเชื่อมต่อภายในพื้น ผลการศึกษาพบพื้นที่ทุนวัฒนธรรมของเวียงเจ็ดลินจำนวน 8 จุด สำคัญทางประวัติศาสตร์ และเผยให้เห็นว่าพื้นที่การเข้าถึงในระดับต่าง ๆ มีความเกี่ยวข้องกับการสร้างปฏิสัมพันธ์ของชุมชน และศูนย์กลางกิจกรรมเมือง โดยมีค่าเฉลี่ยการเข้าถึงระดับเมือง 0.516202 และระดับย่าน 1.37812 ตามลำดับ กล่าวคือ พื้นที่ที่เข้าถึงได้ง่ายมีความสอดคล้องกับการใช้พื้นที่ชุมนุมและปฏิสัมพันธ์ร่วมกันได้ ซึ่งบ่งชี้ถึงความสำคัญในการสนับสนุนการบูรณาการพัฒนาสภาพแวดล้อมเชิงกายภาพที่ส่งผลต่อการเชื่อมต่อ และเน้นย้ำถึงบทบาทของพื้นที่เหล่านี้ในการส่งเสริมปฏิสัมพันธ์ของผู้คนทั้งในระดับเมือง และระดับชุมชนภายใต้แนวคิดเมืองแห่งการเรียนรู้ได้ในอนาคต กล่วงคือพื้นที่มีศักยภาพที่ส่งผลต่อการเป็นจุดศูนย์กลางหลักสำหรับการมีส่วนร่วมของผู้คน และมีศักยภาพระดับรองลงมา
ซึ่งมีความเฉพาะต่อการเข้าถึงพื้นที่ภายในชุมชนย่านเวียงเจ็ดลิน โดยพื้นที่เหล่านี้มีลักษณะเด่น คือ การเข้าถึงและ
การเชื่อมต่อที่สูง อันนำมาสู่การสร้างการรับรู้พื้นที่เพื่อการเรียนรู้ สันทนาการ และการอนุรักษ์สภาพแวดล้อมทางประวัติศาสตร์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ สอดคล้องกับแนวคิดการพัฒนาเมืองแห่งการเรียนรู้ตลอดชีวิตที่เหมาะสม และปลอดภัยต่อผู้ใช้งาน ถึงแม้ว่าการบูรณาการชุดโปรแกรมสเปซซินแทกซ์ จะเป็นเครื่องมือที่สามารถแสดงข้อมูลโครงข่ายเชิงกายภาพที่มีและกำหนดทิศทางการออกแบบเส้นทางการเข้าถึงและพื้นที่เชื่อมต่อการเรียนรู้ได้เบื้องต้นได้ แต่การพัฒนาและออกแบบพื้นที่การเรียนรู้นั้นยังจำเป็นต้องอาศัยการวางแผนเชิงกลยุทธ์ และการมีส่วนร่วมของ
ทุกภาคส่วน เพื่อรองรับความต้องการในอนาคตผสมผสานการอนุรักษ์ประวัติศาสตร์กับการพัฒนาเมืองสมัยใหม่
อย่างเป็นองค์รวมต่อไป
เอกสารอ้างอิง
ชัยชนะ แสงสว่าง. (2552). ระบบสนับสนุนเพื่อการอนุรักษ์และฟื้นฟูชุมชนเมือง. วารสารวิชาการ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2(2), 141-148.
อัมพิกา ชุมมัธยา และณวิทย์ อ่องแสวงชัย. (2561). การขยายตัวของเมืองกับการเปลี่ยนแปลงบริบทของย่านเมืองเก่าในจังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิชาการ การออกแบบสภาพแวดล้อม, 5(1), 60-81
อิศรา กันแตง. (2558). เวียงเจ็ดลิน: เมืองโบราณสัณฐานกลม. วารสารหน้าจั่ว ว่าด้วยสถาปัตยกรรม การออกแบบ และสภาพแวดล้อม, 29, 87-104.
Al_Sayed, K. (2018). Space syntax methodology: A teaching guide for the MRes/MSc Space Syntax course (Version 5). Bartlett School of Architecture, UCL.
Al-Sayed, K., Turner, A., Hillier, B., Iida, S., & Penn, A. (2014). Space syntax methodology. Bartlett School of Architecture, UCL.
Hillier, B. (1996). Space is the machine: A configurational theory of architecture. Cambridge University Press.
Hillier, B., & Hanson, J. (1984). The social logic of space. Cambridge University Press.
Kearns, L. R. (2012). Student Assessment in Online Learning: Challenges and Effective Practices. Journal of Online Learning and Teaching, 8(3), 198-208.
Körmeçli, P. Ş. (2023). Evaluating Accessibility of Street Network in Neighborhood by Space Syntax Method: The Case of Çankırı. International Journal of Architecture and Planning, 11(2), 625-649.
Lefebvre, H. (2000). Everyday life in the modern world (S. Rabinovitch, Trans.). London: Athlone Press. (Original work published 1971)
Longworth, N. & Osborne, M. (2010). Six Ages towards a Learning Region — A Retrospective. European Journal of Education, 45(3), 368–401.
Roger, T. (1986). Finding Lost Space: Theories of Urban Design. John Wiley & Sons.
UNESCO. (n.d.).UNESCO Global network of learning cities. UNESCO Institute for Lifelong Learning. https://uil.unesco.org/lifelong-learning/learning-cities/members
Van Nes, A., & Yamu, C. (2021). Introduction to Space Syntax in Urban Studies. Springer Nature.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 สิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างวินิจฉัย

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ทัศนะและข้อคิดเห็นของบทความที่ปรากฏในวารสารฉบับนี้เป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน ไม่ถือว่าเป็นทัศนะและความรับผิดชอบของกองบรรณาธิการ
