ภาพเล่าเรื่องรอยพระพุทธบาทอื่นนอกจากเหนือจาก 5 รอยพระพุทธบาทศักดิ์สิทธิ์ในศิลปะไทย

บทคัดย่อ

แม้ความเชื่อเรื่องรอยพระพุทธบาทในประเทศไทยจะปรากฏมาตั้งแต่สมัยทวารวดี แต่หลักฐานภาพจิตรกรรมที่เล่าเรื่องพุทธประวัตินั้นนั้นกลับพบหลักฐานเก่าสุดในสมัยอยุธยา ซึ่งภาพรอยพระพุทธบาทที่นำมาเขียนในงานจิตรกรรมฝาผนังนั้นสามารถแบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ รอยพระพุทธบาทในคัมภีร์ทางพุทธศาสนา และ รอยพระพุทธบาทในภูมิศาสตร์จริง และมักจะเลือกเฉพาะรอยพระพุทธบาทที่มีความสำคัญหรือมีความศักดิ์สิทธิ์มากกว่ารอยพระพุทธบาททั่วไปมาเขียน โดยหลักฐานที่พบส่วนใหญ่ที่พบนั้นมักจะเป็นรอยพระพุทธบาทศักดิ์สิทธิ์ 5 แห่งตามความเชื่อที่ปรากฏหลักฐานมาตั้งแต่ในสมัยอยุธยาตอนปลาย

อย่างไรก็ตาม ในศิลปะไทยยังพบหลักฐานของรอยพระพุทธบาทอื่นนอกเหนือจากรอยพระพุทธบาททั้ง 5 อยู่บ้าง โดยปรากฏหลักฐานทั้งรอยพระพุทธบาทในคัมภีร์ คือ รอยพระพุทธบาทบนเขาสัจจพันธ์คีรีในรูปแบบที่ไม่ได้ถูกผนวกเป็นส่วนหนึ่งของรอยพระพุทธบาทที่วัดพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี และ รอยพระพุทธบาทในภูมิศาสตร์จริง ได้แก่ รอยพระพุทธบาทแก้วข้าว รอยพระพุทธบาทตะนาว และรอยพระพุทธบาทบนเขาอุสิรทุกข

คำสำคัญ : รอยพระพุทธบาท, จิตรกรรม, ศิลปะไทย