การขับเคลื่อนศิลปะชุมชน: การสร้างพื้นที่ทางศิลปวัฒนธรรม
คำสำคัญ:
ศิลปะชุมชน, บทบาทศิลปะ, พื้นที่ทางศิลปวัฒนธรรมบทคัดย่อ
บทความนี้มุ่งศึกษาและอธิบายถึงการดำเนินงานศิลปะชุมชน กรณีศึกษาจังหวัดราชบุรี โดยศึกษาจากเอกสารและบันทึกการลงพื้นที่ปฏิบัติงานร่วมกับศิลปิน สังเกตการณ์ความเคลื่อนไหวด้านศิลปวัฒนธรรมในพื้นที่ชุมชนอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่ พ.ศ. 2554 – 2561 พบว่ากระบวนการทำงานศิลปะชุมชนมีลักษณะเป็นศิลปะเชิงสหวิทยาการ-การข้ามศาสตร์ (Interdisciplinary arts) มีการทำงานความร่วมมือ (collaborative) และดำเนินงานแลกเปลี่ยนทางศิลปวัฒนธรรมในระดับภูมิภาค (region) แสดงถึงการสร้างเครือข่ายและขยายขอบเขตพื้นที่การทำงานศิลปะที่มีประเด็นสัมพันธ์กับบริบททางสังคมและชุมชน มีรูปแบบการดำเนินงานที่มีส่วนสำคัญในการขับเคลื่อนศิลปวัฒนธรรมชุมชน สังคม และเศรษฐกิจ ส่งเสริมการพัฒนาการรับรู้ความเข้าใจด้านศิลปะและวัฒนธรรมต่อผู้คนในชุมชนและสังคมแบบค่อยเป็นค่อยไป ซึ่งสรุปได้ว่าเป็นการสร้างพื้นที่ทางศิลปวัฒนธรรมที่สร้างคุณค่าในการยอมรับความแตกต่างและหลากหลายในสังคมที่มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา โดยเฉพาะคุณค่าของศิลปะในฐานะส่วนหนึ่งของทุนทางวัฒนธรรม
เอกสารอ้างอิง
ภาษาไทย
ธนาวิ โชติประดิษฐ์, 2553. ปรากฏการณ์นิทรรศการ: รวมบทความว่าด้วยทัศนียภาพของศิลปะร่วมสมัย. กรุงเทพฯ: สมมติ.
มหาวิทยาลัยศิลปากร และ กรุงเทพมหานคร, 2541. มหกรรมศิลปกรรมแห่งเอเชีย เอเชี่ยนเกมส์ ครั้งที่ 13 กรุงเทพเมืองฟ้าอมร 2541: ศิลปกรรมกลางแจ้ง จิตรกรรม ประติมากรรม ศิลปะจัดวางในพื้นที่ โดย 78 ศิลปินร่วมสมัยไทย และ 8 ศิลปินจากเอเชีย-ยุโรป 8 ธันวาคม 2541 - 31 ธันวาคม 2542 ณ บริเวณเกาะรัตนโกสินทร์ชั้นนอก. กรุงเทพฯ: การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย.
วรเทพ อรรคบุตร, 2558. การศึกษาบทบาทเชิงรุกของภัณฑารักษ์ต่อพลวัต และการสร้างสมทุนทาง วัฒนธรรมแก่ศิลปะร่วมสมัยไทย. กรุงเทพฯ: สำนักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย.
วศินบุรี สุพาณิชย์วรภาชน์, 2554. “โครงการติดศิลป์บนราชบุรี.” เอกสารข้อเสนอโครงการติดศิลป์บนราชบุรี.
ศรยุทธ เอี่ยมเอื้อยุทธ และ เก่งกิจ กิติเรียงลาภ, 2560. โพ้นพรมแดนความรู้. เชียงใหม่: ภาควิชาสื่อศิลปะ และการออกแบบสื่อ คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
สิทธิธรรม โรหิตะสุข, 2556. โครงการประชุมวิชาการด้านประวัติศาสตร์ศิลปะ ศูนย์กลาง-ชายขอบ ตัวตน-คนอื่น ผ่านมุมมองประวัติศาสตร์ศิลป์. กรุงเทพฯ: ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
สุธี คุณาวิชยานนท์, 2546. จากสยามเก่าสู่ไทยใหม่. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: บ้านหัวแหลม.
สุริวัสสา หิรัญรัตนศักดิ์, 2557. “การจัดนิทรรศการศิลปะในชุมชนของจังหวัดราชบุรี.” ศิลปนิพนธ์ปริญญาศิลปบัณฑิต สาขาทัศนศิลป์ คณะจิตรกรรม ประติมากรรมและภาพพิมพ์ มหาวิทยาลัยศิลปากร.
หอศิลป์มหาวิทยาลัยศิลปากร และ บ้านนอก ความร่วมมือทางศิลปวัฒนธรรม, 2560. คู่มือนำชมนิทรรศการ 365 วัน: พิพิธภัณฑ์ชีวิต (การศึกษาแบบจำลองแรงงานข้ามชาติในชุมชนหนองโพ). กรุงเทพฯ: ภาพพิมพ์.
ภาษาอังกฤษ
Teh D. et al., 2018. Artist-to-artist: Independent art festivals in Chiang Mai 1992-98. London: Afterall Books.
ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์
กิรพัฒน์ เขียนทองกุล, 2557. ชุมชนนิยม: แนวคิดและข้อสังเกตพื้นฐานขององค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องกับการปกครองท้องถิ่น. ค้นเมื่อ 20 พฤศจิกายน 2560, จาก https://www.academia.edu/30661644/ชุมชนนิยม: แนวคิดและข้อสังเกตพื้นฐานขององค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องกับการปกครองท้องถิ่น
ดาริน วรุณทรัพย์, 2561. รูปแบบการจัดการทุนทางวัฒนธรรมเพื่อการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ในประเทศ ไทย. ค้นเมื่อ 23 สิงหาคม 2563, จาก http://opac.rru.ac.th/opactmpl/bootstrap/images/THESIS/darin.pdf
ดาริน วรุณทรัพย์ และคณะ, 2561. รูปแบบการจัดการทุนทางวัฒนธรรมเพื่อการท่องเที่ยวเชิง สร้างสรรค์ในประเทศไทย. ค้นเมื่อ 4 มิถุนายน 2563, จาก https://so01.tci-thaijo.org/index.php/rdi-aru/article/view/144259
ธนวรรธน์ นิธิปภานันท์, 2558. กระบวนการสร้างพื้นที่ทางวัฒนธรรมเพื่อการท่องเที่ยว: ศึกษากรณี เพลินวาน อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์. ค้นเมื่อ 26 ตุลาคม 2563, จาก http://ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015_5424300068_2800_1770 .pdf
ธเนศ วงศ์ยานนาวา, 2549. การรวมศูนย์ศิลปะของการกระจายตัวของศิลปะและการเมือง: จากสภาวะ สมัยหลังใหม่สู่สภาวะสมัยใหม่. ค้นเมื่อ 1 มิถุนายน 2563, จาก https://index.library.tu.ac.th/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=141559.
บ้านนอก ความร่วมมือทางศิลปวัฒนธรรม, ม.ป.ป. Day off laboratory. ค้นเมื่อ 1 พฤษภาคม 2562, จาก https://www.baannoorg.org/dayofflab/
วรเทพ อรรคบุตร, 2563. การหันเหสู่ชุมชนในศิลปะร่วมสมัย: การสำรวจทางทฤษฎีและแนวปฏิบัติ เบื้องต้น. ค้นเมื่อ 4 มีนาคม 2564, จาก https://www.academia.edu/45345171/การหันเหสู่ชุมชนในศิลปะร่วมสมัย: การสำรวจทางทฤษฎีและแนวปฏิบัติเบื้องต้น
ศุภมณฑา สุภานันท์, 2554. พื้นที่ เวลา อัตลักษณ์ และการสร้างความหมายทางสังคม. ค้นเมื่อ 29 มกราคม 2564, จาก https://so02.tci-thaijo.org/index.php/jcomm/issue/view/7624
หอศิลป์ร่วมสมัยราชดำเนิน, ม.ป.ป. สาครินทร์ เครืออ่อน รางวัลศิลปาธร: สาขาทัศนศิลป์. ค้นเมื่อ 22 ธันวาคม 2562, จาก https://www.rcac84.com/portfolio_page/นายชาติ-กอบจิตติ-2-2-2-2/
อโณทัย อูปคา, 2558. บทบาทและอิทธิพลของพื้นที่ศิลปะทางเลือกโปรเจค 304 ที่มีต่อศิลปะร่วมสมัยไทย. ค้นเมื่อ 4 มิถุนายน 2561, จาก https://tci-thaijo.org/index.php/Veridian-E-Journal/article/view/51257
Art4d, 2562. Reading list ‘artist-to- artist: Independent art festivals in Chiang Mai 1992-98’. ค้นเมื่อ 26 มกราคม 2563, จาก https://art4d.com/2019/03/reading-list-artist-to-artist-independent-art-festivals-in-chiang-mai-1992-98
Ewell M.G., 2011. Community Arts: A Little Historical Context, Retrieved June 4, 2019, from https://www.giarts.org/article/community-arts-little- historical-context.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2021 ดำรงวิชาการ

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความนี้เป็นผลงานของข้าพเจ้าแต่เพียงผู้เดียว และ/หรือเป็นผลงานของข้าพเจ้าและผู้ร่วมงาน ตามชื่อที่ระบุในบทความจริง และเป็นผลงานที่มิได้ถูกนำเสนอหรือตีพิมพ์ที่ใดมาก่อน