คำว่า "ลทฺธิ" ในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท

บทคัดย่อ

บทความนี้ผู้เขียนมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงที่มาของทัศนคติในด้านลบของคำว่า “ลัทธิ” ในภาษาไทย โดยทำการศึกษาจากบริบทการใช้งานของคำว่า “ลทฺธิ” ที่ปรากฏในคัมภีร์พระไตรปิฎกและอรรถกถาพระพุทธศาสนาเถรวาทผลการศึกษาพบว่า คำว่า “ลทฺธิ” (laddhi) ปรากฏครั้งแรกในคัมภีร์นิทเทส และต่อมาพบในคัมภีร์อรรถกถา ซึ่งมีลักษณะการใช้งานค่อนข้างไปในทางลบ โดย “กลุ่มเป้าหมาย” จะแบ่งออกเป็น (1) นักบวชนอกพระพุทธศาสนา (2) พระภิกษุในพระพุทธศาสนา ที่มีความเห็นเป็นปฏิปักษ์กับพระสัมมาสัมพุทธเจ้า (3) พระภิกษุในพระพุทธศาสนาต่างนิกายที่ไม่ใช่เถรวาท ซึ่งมีปรากฏอยู่ในคัมภีร์อรรถกถาของกถาวัตถุ
จากลักษณะการใช้งานของคำว่า “ลัทธิ” ในภาษาไทยพบว่ามีทิศทางค่อนข้างไปในทางลบ เฉกเช่นเดียวกับที่พบในบริบทการใช้คำว่า “ลทฺธิ” ในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท ด้วยเหตุผลดังกล่าวจึงชวนให้คิดได้ว่า ทัศนคติการใช้คำว่า “ลัทธิ” ในภาษาไทย อาจได้รับอิทธิพลมาจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท โดยเฉพาะอย่างยิ่งในยุคคัมภีร์อรรถกถา