พระพุทธศาสนามหายาน: เหตุใดคำสอนของพระพุทธเจ้าจึงมีความหลากหลาย

บทคัดย่อ

        พระพุทธศาสนาในยุคของพระศากยมุนีพุทธเจ้ามีแนวคิดในเรื่องการบรรลุธรรมเพื่อหลุดพ้นจากสังสารวัฏที่ว่า “การขจัดกิเลสเพื่อบรรลุธรรมนั้น ต้องอาศัยการฝึกฝนอบรมตนเอง” ในขณะที่พระพุทธศาสนามหายาน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในพระพุทธศาสนามหายานยุคต้น มีแนวคิดว่า “สิ่งที่จะช่วยตนให้บรรลุธรรมเพื่อหลุดพ้นได้นั้น ไม่ได้มาจากกำลังความสามารถของตนเอง แต่มาจากอานุภาพภายนอก” แต่เหตุใด พระพุทธศาสนามหายานที่มีแนวคิดแตกต่างกับคำสอนของพระศากยมุนีพุทธเจ้า จึงสามารถเกิดขึ้นได้
        เราจึงต้องย้อนกลับไปดูเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ ในยุคก่อนการกำเนิดขึ้นของพระพุทธศาสนามหายาน ซึ่งเงื่อนงำหนึ่งที่อาจกล่าวได้ว่าเป็นปัจจัยสำคัญที่เปิดโอกาสให้พระพุทธศาสนามหายานถือกำเนิดขึ้น คือ “ความหลากหลาย” ของพระพุทธศาสนาในยุคพระเจ้าอโศก อันเป็นการเปิดโอกาสให้มีทางเลือกมากขึ้น จากคำสอนเพียงหนึ่งเดียวไปสู่คำสอนที่หลากหลาย โดยไม่ได้ปฏิเสธซึ่งกันและกัน อีกทั้งยังสามารถดำรงอยู่ร่วมกันภายใต้ชื่อ “พระพุทธศาสนา” เหมือนๆ กัน ดังจะเห็นได้จากการมีนิกายต่างๆ เกิดขึ้นมากมายในยุคพระเจ้าอโศกนั่นเอง