โปรแกรมพุทธจิตวิทยาการเรียนรู้ด้วยจิตภายใน เพื่อการเรียนรู้ด้วยตนเองของเด็กปฐมวัย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยแบบผสานวิธี (Mixed methods) มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาแนวคิดพุทธจิตวิทยาการเรียนรู้ด้วยจิตภายในเพื่อการเรียนรู้ด้วยตนเองของเด็กปฐมวัย 2) พัฒนาโปรแกรมพุทธจิตวิทยาการเรียนรู้ด้วยจิตภายในเพื่อการเรียนรู้ด้วยตนเองของเด็กปฐมวัย และ 3) นำเสนอประสิทธิผลของโปรแกรมพุทธจิตวิทยาการเรียนรู้ด้วยจิตภายในเพื่อการเรียนรู้ด้วยตนเองของเด็กปฐมวัย ผู้ให้ข้อมูลสำคัญในการสัมภาษณ์เชิงลึก ประกอบด้วยผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 18 รูป/คน เลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) กลุ่มตัวอย่างเลือกแบบสุ่มอย่างง่าย (Simple Random Sampling) จากนักเรียนอนุบาลช้างเผือกที่สมัครใจเข้าร่วมทดลอง กำหนดตัวอย่างโดยใช้โปรแกรม G*Power ได้กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 30 คน กลุ่มทดลอง 15 คน กลุ่มควบคุม 15 คน
ผลการวิจัยพบว่า 1) แนวคิดพุทธจิตวิทยาการเรียนรู้ด้วยจิตภายในเพื่อการเรียนรู้ด้วยตนเองของเด็กปฐมวัย หมายถึง การที่เด็กปฐมวัยสามารถเรียนรู้ด้วยตนเองได้ถึงขีดสูงสุดศักยภาพ ซึ่งเกิดจากการนำจิตวิทยาตามหลักการแนวคิด “การเรียนรู้ด้วยตนเอง” ของ Peter Grey และ “กระบวนการพัฒนาเด็กในฐานะปัจเจก” ของ Carl Jung และ Michael Fordham และได้บูรณาการหลักพุทธธรรม อิทธิบาท 4 ฉันทะสมาธิ (ความพอใจในสิ่งที่ทำ), วิริยะสมาธิ (ความพากเพียร), จิตตะสมาธิ (ความใส่ใจ) และวิมังสาสมาธิ (การพิจารณา) เพื่อพัฒนากระบวนการเรียนรู้ด้วยตนเองไปสู่เป้าหมายด้วยสติและสมาธิ ใช้หลักกัลยาณมิตรธรรม 7 เน้นสร้างสภาพแวดล้อมเชิงบวก ผู้ใหญ่เป็นแม่แบบ และสนับสนุนการเรียนรู้ร่วมกัน 2) ผลจากการพัฒนาโปรแกรมพุทธจิตวิทยาการเรียนรู้ด้วยจิตภายในเพื่อการเรียนรู้ด้วยตนเองของเด็กปฐมวัย ได้กิจกรรมจำนวน 30 กิจกรรม โดยจัดกลุ่มประเภทตามหลักการ 6 กิจกรรมหลักของหลักสูตรปฐมวัย ปี พ.ศ. 2560 แล้วนำมาจัดหมวดหมู่และการลำดับกิจกรรม 3) ผลของโปรแกรมพุทธจิตวิทยาการเรียนรู้ด้วยจิตภายในเพื่อการเรียนรู้ด้วยตนเองของเด็กปฐมวัย ก่อนและหลังการเข้าร่วมโปรแกรม พบว่า (1) ผลการทดลองชี้ว่า โปรแกรมช่วยเพิ่มพูนการเรียนรู้ด้วยตนเองได้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 (2) การเรียนรู้ด้วยตนเองของเด็กปฐมวัย กลุ่มทดลอง หลังการทดลองสูงกว่ากลุ่มควบคุม แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 และ 3) การเรียนรู้ด้วยตนเองของเด็กปฐมวัยกลุ่มทดลอง หลังการทดลอง สูงกว่า กลุ่มทดลองระยะติดตามผล 1 เดือน แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 ข้อค้นพบ คือ ภาวนา 4 การพัฒนาผัสสะทางกาย และการก้าวข้ามขีดจำกัด โปรแกรมนี้จึงเป็นแนวทางที่มีประสิทธิภาพในการพัฒนาเด็กปฐมวัยแบบองค์รวมให้เรียนรู้ด้วยตนเองได้จากแรงขับเคลื่อนจิตภายใน สู่การรักการเรียนรู้ตลอดชีวิต
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
ลิขสิทธิ์ สำนักการศึกษา วัดพระธรรมกาย
References
• ภาษาไทย
---1. หนังสือ
วิจารณ์ พานิช. พลังแห่งวัยเยาว์. กรุงเทพมหานคร: บริษัท แปลน พริ้นท์ติ้ง จำกัด, 2561.
วิจารณ์ พานิช. หนังสือชุดไตรภาค “การเรียนรู้ ‘ขั้นสูง’ จากประสบการณ์” (Experiential Learning) ภาคที่ 1: เรียนรู้สู่หัวใจที่ดีงาม. กรุงเทพมหานคร: บริษัท แปลน พริ้นท์ติ้ง จำกัด, 2567.
---2. วารสาร
ชนกนาฏ ยิ่งอุปการ และ จิตตินันท์ บุญสถิรกุล. “ผลของกิจกรรมแนะแนวตามหลักอิทธิบาท 4 ต่อการเพิ่มความคิดเชิงบวกและความสามารถในการฟันฝ่าอุปสรรคของนักเรียนชั้น มัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนจรัลพิชากร จังหวัดนครศรีธรรมราช.” วารสารวิทยบริการ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, ปีที่ 29, ฉบับที่ 2, (กรกฎาคม - ธันวาคม 2560): 76-85.
สรารัตน์ ฝากไทสง และ ปิยะนันท์ หิรัณย์ชโลทร. “ผลการจัดกิจกรรมการเล่นบทบาทสมมติที่มีต่อการตระหนักรู้ในตนเองของเด็กปฐมวัย.” วารสารวิจัยราชภัฏกรุงเก่า, ปีที่ 7, ฉบับที่ 1, (มกราคม - เมษายน 2563): 25-32.
---3. วิทยานิพนธ์
ติชิลา แสงแก้ว. “ผลของโปรแกรมการจัดการพฤติกรรมตามแนวคิดทฤษฎีการเรียนรู้ทางสังคมต่อพฤติกรรมก้าวร้าวของเด็กชายสมาธิสั้น.” วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, 2559.
ทัศณียา บัวภา. “ความเชื่อมั่นในตนเองของเด็กปฐมวัยที่ได้รับการจัดการเรียนรู้แบบเด็กนักวิจัย.” วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 2554.
---4. ข้อมูลจากเว็บไซต์
กองบรรณาธิการ, “ดาวน์โหลดเอกสารวิชาการ การพัฒนาองค์ความรู้เพื่อส่งเสริมและฟื้นฟูพัฒนาการของเด็กปฐมวัยหลังสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19),” สำนักงานกองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์, 17 มีนาคม 2566. https://ecd-covidrecovery.rlg-ef.com/download/ดาวน์โหลดเอกสารวิชาการ/.
คณะอนุกรรมการด้านสื่อสารเพื่อการพัฒนาเด็กปฐมวัย ภายใต้คณะกรรมการนโยบายการพัฒนาเด็กปฐมวัย. “ฟื้นฟูพัฒนาการเด็กปฐมวัย “3 เร่ง 3 ลด 3 เพิ่ม” ทางรอดประเทศไทย.” สำนักงานกองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์, 20 มีนาคม 2566. https://ecd-covidrecovery.rlg-ef.com/download/ฟื้นฟูพัฒนาการเด็กปฐมว/.
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.). “สามเหลี่ยมสมดุล.” สืบค้นเมื่อ 10 กันยายน 2567. https://www.thaihealth.or.th.
The Potential. “‘ทักษะที่ขาดหาย’ ความ(ไม่)พร้อมของเด็กปฐมวัย จากการสำรวจ School Readiness Survey: รศ.ดร.วีระชาติ กิเลนทอง.” thepotential.org, 6 พฤศจิกายน 2566. https://thepotential.org/social-issues/school-readiness-survey/?fbclid.
• ภาษาต่างประเทศ
---1. หนังสือ
Gray, Peter. Free to Learn. New York: Basic Books, 2013.
Krishnamurti, J.. Why knowledge does not free. Songkhla: Pimdee, 2022.
---2. ข้อมูลจากเว็บไซต์
De Larrosa, Leticia L.. “Chickering’s Seven Vectors of Student Development Explained.” kvccdocs.com, May 5, 2000. http://kvccdocs.com/KVCC/2013-Spring/FY125-OLA/content/L-17/Chickering-Vectors-Explained.pdf.
Student Development Theory. “Chickering’s Seven Vectors.” Accessed July 30, 2024. https://studentdevelopmenttheory.weebly.com/chickering.html.
The University of Waterloo’s Centre for Teaching Excellence. “Self-Directed Learning: A Four-Step Process.” Accessed July 30, 2024. https://uwaterloo.ca/centre-for-teaching-excellence/catalogs/tip-sheets/self-directed-learning-four-step-process.