ข้อกำหนดเพื่อการเข้าถึงสื่อของคนพิการเชิงเปรียบเทียบ กรณีศึกษา: สหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร ออสเตรเลีย เยอรมนี ญี่ปุ่น

บทคัดย่อ

งานวิจัยเรื่อง ข้อกำหนดเพื่อการเข้าถึงสื่อของคนพิการเชิงเปรียบเทียบ กรณีศึกษา: สหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร ออสเตรเลีย เยอรมนี ญี่ปุ่น มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารายละเอียดในข้อกำหนดพื่อการเข้าถึงสื่อของคนพิการในประเทศต่างๆ และเพื่อเปรียบเทียบกับการระบุข้อกำหนดเพื่อการเข้าถึงสื่อของคนพิการในประเทศไทย งานวิจัยชิ้นนี้มีใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Method) เก็บข้อมูลด้วยวิธีการวิเคราะห์เอกสาร (Document Analysis) จากข้อกำหนด กฎหมาย และเอกสารต่างๆที่เกี่ยวข้อง

ผลการวิจัยพบว่า แนวทางข้อกำหนดของประเทศสหรัฐอเมริกา สหาราชอาณาจักร ออสเตรเลีย เยอรมนี และญี่ปุ่น มีแนวทางที่คล้ายคลึงกันทั้งในเชิงการกำหนดแบบปริมาณการออกอากาศ โดยมีการกำหนดในลักษณะของ ร้อยละ เป็นส่วนใหญ่ ในขณะที่การกำหนดเชิงคุณภาพในประเทศต่างๆ มีข้อกำหนดที่แตกต่างกันออกไป ทั้งการจำแนกขอบเขตการรับผิดชอบที่แตกต่างกัน ตามแต่ขนาดองค์กรของสถานีโทรทัศน์ เพื่อเป็นการลดหลั่นเพดานการผลิตบริการทั้ง 3 รูปแบบได้แก่ ล่ามภาษามือ คำบรรยายแทนเสียง และเสียงบรรยายภาพ ให้เหมาะสมกับศักยภาพของผู้ผลิต รวมถึงการจัดตั้งองค์กรที่ทำหน้าที่เฉพาะในการตรวจสอบ ดูแล ตลอดจนให้ความรู้ความเข้าใจในการผลิตบริการเสริมในรายการโทรทัศน์ดังกล่าว สำหรับข้อกำหนดเพื่อการเข้าถึงสื่อของคนพิการในประเทศไทย มีการกำหนดในเชิงปริมาณอย่างเป็นรูปธรรมในปี 2559 โดยเริ่มต้นจากการกำหนดเฉพาะรายการที่อยู่ในประเภทข่าวสารและสาระที่เป็นประโยชน์ต่อสาธารณะเท่านั้น จากนั้นในเดือนธันวาคม ปี 2560 กสทช.ได้มีการประกาศแนวทางในเชิงคุณภาพสำหรับการผลิตบริการเสริมทั้ง 3 ประเภทในเรื่องมาตรฐานในการให้บริการ ลักษณะรายการที่เหมาะสม และข้อเสนอแนะเพิ่มเติม ซึ่งพบว่าจากประกาศฉบับดังกล่าวไม่ได้กำหนดเฉพาะประเภทรายการข่าวสารและสาระที่เป็นประโยชน์ต่อสาธารณะอีกต่อไป แต่เปิดโอกาสให้ผู้ผลิตสามารถจัดทำบริการเสริมในรายการโทรทัศน์ได้ทุกประเภท แต่ทั้งนี้ ยังคงไว้ซึ่งอัตราการผลิตในรูปแบบร้อยละเช่นเดิม

จากผลการวิจัย ผู้วิจัยได้จัดทำข้อเสนอแนะเพื่อการพัฒนาข้อกำหนดเพื่อการเข้าถึงสื่อของคนพิการในประเทศไทย ดังนี้ (1) กสทช.ควรพิจารณาถึงการกำหนดในเชิงปริมาณที่มีอัตราการเพิ่มโดยเฉลี่ยต่อที่มีสมเหตุสมผลมากขึ้น เพื่อทำให้ผู้ผลิตสามารถจัดให้มีบริการทั้ง 3 ได้ใกล้เคียงหรือเทียบเท่าที่กำหนดไว้มากขึ้น (2) กสทช.อาจมีการพิจารณาในการจำแนกระดับของสถานีโทรทัศน์ให้เหมาะสมตามศักยภาพในการผลิต รวมถึงกำหนดให้มีความลดหลั่นในข้อกำหนดเชิงปริมาณ ตามแต่ศักยภาพระดับนั้นๆ และ (3) กสทช.สามารถจัดตั้งให้มีหน่วยงานเพื่อทำหน้าที่ดูแล ตรวจสอบ ประเมินคุณภาพ ตลอดจนให้ความรู้ความเข้าใจในการผลิตบริการทั้ง 3 รูปแบบ เพื่อการเข้าถึงสื่อของคนพิการอย่างชัดเจนและเป็นรูปธรรมมากขึ้น