การใช้ภาษาในบทปาฐกถาทางภาษาและวรรณกรรมไทยของ นายกรัฐมนตรีไทย: กรณีศึกษาหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช และนายชวน หลีกภัย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อวิเคราะห์ลักษณะการใช้ภาษาในบทปาฐกถาทางภาษาและวรรณกรรมไทยของหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช และนายชวน หลีกภัย และเพื่อสังเคราะห์เอกลักษณ์และอัตลักษณ์การใช้ภาษาในบทปาฐกถาทางภาษาและวรรณกรรมไทยของหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช และนายชวน หลีกภัย โดยคัดเลือกบทปาฐกถาทางภาษาและวรรณกรรมไทยของทั้ง 2 คน คนละ 1 บท แล้ววิเคราะห์จากตัวบทเป็นหลัก ตามแนวคิดการใช้คำและถ้อยคำที่ผู้วิจัยได้สังเคราะห์ขึ้น ผลการศึกษาบทปาฐกถาทางภาษาและวรรณกรรมไทยของหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช พบการใช้คำนาม การใช้คำสรรพนาม การใช้คำเชื่อม การใช้คำลงท้าย และการใช้คำทับศัพท์ บทปาฐกถาทางภาษาและวรรณกรรมไทยของนายชวน หลีกภัย พบการใช้คำนาม การใช้คำสรรพนาม การใช้คำเชื่อม การใช้ความเปรียบ และการใช้ภาษาถิ่น ด้านการสังเคราะห์เอกลักษณ์และอัตลักษณ์การใช้ภาษาในบทปาฐกถาทางภาษาและวรรณกรรมไทยของหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช และนายชวน หลีกภัย พบว่า ด้านเอกลักษณ์การใช้ภาษา ปรากฏการใช้คำและถ้อยคำ ที่แสดงลักษณะร่วมของทั้ง 2 คนในการใช้ภาษา พบการใช้คำและถ้อยคำ ใน 3 ลักษณะที่เหมือนกัน คือการใช้คำนาม คำสรรพนาม และการใช้คำเชื่อม โดยพบการใช้คำสามานยนาม วิสามานยนาม คำบุรุษสรรพนาม และการใช้คำเชื่อมจำนวนมาก ด้านอัตลักษณ์การใช้ภาษา พบว่าหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช มีการใช้คำและถ้อยคำที่มีลักษณะเด่นด้านการใช้คำเชื่อม และการใช้คำลงท้ายที่แสดงความสุภาพจำนวนมาก และมีการใช้คำทับศัพท์ภาษาอังกฤษประกอบการพูด มีเนื้อหาเกี่ยวกับวรรณกรรมอย่างเห็นได้ชัด ส่วนบทปาฐกถาของนายชวน หลีกภัย เป็นหัวข้อเกี่ยวกับภาษาถิ่น จึงทำให้เนื้อหาของนายชวน หลีกภัยมีการยกตัวอย่างภาษาถิ่นโดยเฉพาะภาษาถิ่นใต้ประกอบเพื่ออธิบายเป็นจำนวนมาก มีการอ้างอิงบุคคลที่เป็นที่รู้จักในสังคมเป็นอย่างดี มีสำนวนการใช้ภาษา การใช้คำเปรียบเทียบทั้งปรากฏการใช้คำเปรียบ และไม่ปรากฏการใช้คำเปรียบ เพื่อประกอบการพูดให้มีน้ำหนักโน้มน้าวใจให้ผู้ฟังเห็นความสำคัญของภาษาถิ่นได้ดียิ่งขึ้น
คำสำคัญ : เอกลักษณ์, อัตลักษณ์, การใช้ภาษา, บทปาฐกถา, นายกรัฐมนตรีไทย