สำนวนไทยปลายจวัก : การศึกษาลักษณะและการเลือกใช้สำนวนไทยเกี่ยวกับอาหาร

บทคัดย่อ

อาหารมิใช่เป็นเพียงแค่สิ่งที่กินเพื่อให้อิ่มท้อง แต่ในสายตาของคนไทยสมัยก่อน อาหารการกินยังสามารถนำมาใช้เป็นเครื่องมือในการสั่งสอนอบรมลูกหลาน โดยนำเอาอาหารการกินซึ่งเป็นสิ่งใกล้ตัวและเห็นกันอยู่ในชีวิตประจำวันมาใช้ในเชิงเปรียบเปรยหรือแฝงนัยผ่านสำนวนไทยเพื่อให้สอดคล้องกับเหตุการณ์ที่ต้องการกล่าวถึง  อันแสดงถึงภูมิปัญญาไทยในการคิดสร้างถ้อยคำให้มีความหมายแบบอุปมาได้อย่างแยบคาย จากการศึกษาสำนวนที่เกี่ยวกับอาหารพบว่า ในสำนวนไทยสามารถแบ่งสิ่งที่ปรากฏในสำนวนออกได้ 3 แบบ คือ ตามลักษณะ ตามความหมาย และตามสถานการณ์ ดังนี้ ตามลักษณะในสำนวนแบ่งได้ 4 แบบ คือ มีการกล่าวถึงอุปกรณ์หรือวัตถุดิบที่เกี่ยวกับอาหาร  วิธีการปรุงอาหาร  ประเภทหรือชนิดของอาหาร และอากัปกริยาของมนุษย์ แบ่งตามความหมายของสำนวนซึ่งแบ่งได้เป็น ความหมายโดยตรง ความหมายเชิงอุปมา ความหมายตามบริบท ความหมายจิตประหวัด ส่วนการแบ่งตามสถานการณ์ในการเลือกใช้สำนวนสามารถแบ่งได้เป็น แสดงถึง การตำหนิ การตักเตือน การแสดงความคิดเห็น การแสดงความชื่นชม และการประชดประชัน