กลวิธีการรำตีบทตามคำพากย์ ของพระรามในการแสดงโขน

บทคัดย่อ

 งานวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์ ดังนี้ (1) เพื่อศึกษาความสำคัญของการรำตีบทตามคำพากย์ของพระราม ในการแสดงโขน และ (2) วิเคราะห์กลวิธีการรำตีบทตามคำพากย์ของพระราม จากบทพากย์ของการแสดงหนังใหญ่สู่การแสดงโขน โดยศึกษากลวิธีการรำและการตีความบทพากย์จากครูผู้เชี่ยวชาญการสอนนาฏศิลป์ไทย (โขนพระ) จำนวน 2 ท่าน คือ นายไพฑรูย์ เข้มแข็ง (ศิลปินแห่งชาติ) และนายวีระชัย มีบ่อทรัพย์
ผลการวิจัยพบว่า (1) การรำตีบทตามคำพากย์โดยเฉพาะบทพระราม เป็นการสื่อความหมายจากตัวคำพากย์สู่การรำผ่านท่าทางของนักแสดง ด้วยการตีความจากบทพากย์ของการแสดงหนังใหญ่มาสู่การแสดงโขน (2) กลวิธีการรำตีบทตามคำพากย์โดยผู้เชี่ยวชาญ 2 ท่าน ประกอบด้วย การนำประสบการณ์การแสดงโขนในบทบาทพระรามร่วมกับการฝึกหัดนาฏยศัพท์ มาประกอบกับการตีบทตามนาฏลักษณ์ ผสมจินตนาการของผู้แสดงตามบทประพันธ์ ใช้การตีบทมีลักษณะแบบรวบคำหรือตีบทในช่วงท้ายของคำ โดยยึดหลักการรำตีบทที่เป็นรูปธรรม หมายถึง การแสดงท่าทางแทนสิ่งที่ปรากฏอยู่ในฉาก และการรำตีบทที่เป็นนามธรรม คือ การใช้ท่ารำที่สื่อความถึงคุณลักษณะเฉพาะของสิ่งต่าง ๆ โดยใช้จินตนาการของผู้แสดงเอง ซึ่งต้องคำนึงถึง ลีลา ท่าทางและลักษณะของตัวละคร ที่เป็นกษัตริย์ผู้อวตารมาจากเทพเจ้า นับเป็นอัตลักษณ์เฉพาะสำหรับการรำตีบทตามคำพากย์ของพระราม