การบริหารจัดการทุนมนุษย์เชิงพุทธ: แนวคิด ทฤษฎี วิธีปฏิบัติ และการประเมินผล

บทคัดย่อ

          “ทุนมนุษย์” เป็นสินทรัพย์ขององค์การที่มีความสำคัญยิ่งในการบริหารจัดการองค์การให้บรรลุเป้าหมายสามารถแข่งขันกับองค์การอื่น ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพเพราะทุนมนุษย์เป็นผู้สร้างสรรค์สินค้าและบริการที่เน้นคุณภาพ มาตรฐาน ความปลอดภัยและคุณธรรมจริยธรรมให้กับองค์การ การจะได้มาซึ่งทุนมนุษย์ที่มีคุณภาพ การพัฒนาและการรักษาทุนมนุษย์ให้อยู่กับองค์การ ตลอดจนการออกจากองค์การไปด้วยดีนั้น ล้วนต้องอาศัยการจัดการทุนมนุษย์ที่ดี  ดังนั้น ทุนมนุษย์ จำเป็นต้องได้รับการบริหารจัดการเพื่อเป็นการพัฒนาเพิ่มศักยภาพ สร้างคุณค่าให้กับบุคคลและทำให้บุคคลคนนั้นเป็นทุนขององค์การที่มีมูลค่าสูงและสามารถสร้างมูลค่าเพิ่มได้มากกว่าสินทรัพย์อื่นใดขององค์การ  

            พระพุทธศาสนาให้ความสำคัญกับมนุษย์เป็นอย่างยิ่ง โดยเห็นว่าการเกิดเป็นมนุษย์ถือว่าเป็นผู้มี “ทุน” หรือเป็น “ทุนมนุษย์” อยู่แล้วและทุนมนุษย์นี้สามารถพัฒนาให้มีศักยภาพยิ่งขึ้นไปได้ ผลแห่งการพัฒนาจะสั่งสมเป็นทุนติดตัวตลอดไป และผลนั้นสามารถสืบต่อข้ามภพข้ามชาติได้จนกว่าจะบรรลุพระนิพพานอันเป็นจุดหมายสูงสุดของพระพุทธศาสนา ดังนั้น คำว่าทุนมนุษย์นี้จึงหมายถึง “พระอริยบุคคล” 

            พระพุทธศาสนามุ่งเน้นการบริหารจัดการทุนมนุษย์เพื่อพัฒนาให้เป็นคนเก่งและคนดีโดยวางเป้าหมายไว้ 2 ระดับ คือ ระดับโลกียะ (กัลยาณชน) และระดับโลกุตตระ (อริยชน) โดยยึดกระบวนการ  3 ป.  เป็นแนวปฏิบัติ คือ ปริยัติ ปฏิบัติ ปฏิบัติเวธ และใช้ระบบไตรสิกขาซึ่งครอบคลุมถึงมรรคมีองค์ 8 เป็นเครื่องมือในการบริหารจัดการทุนมนุษย์ ซึ่งทั้งกระบวนการและระบบในการบริหารจัดการทุนมนุษย์เชิงพุทธนั้นจะต้องดำเนินการไปภายใต้กรอบแนวคิดตามหลักอริยสัจ 4