ศึกษาวิเคราะห์คติ ความเชื่อและการสืบสานยันต์เทียน (โปงเทียน) ในล้านนา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาประวัติความเป็นมาของยันต์เทียน 2) ศึกษาการเขียนยันต์เทียน 3) เพื่อเสนอแนวทางการสืบสานการเขียนยันต์เทียน เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพที่ใช้จากการศึกษาข้อมูลเชิงเอกสาร และการสัมภาษณ์เชิงลึก โดยกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 16 รูป/คน

ผลการวิจัยพบว่า ประวัติและความเป็นมายันต์เทียนสืบทอดมาหลายยุคหลายสมัย ก่อนสมัยพุทธกาลที่ศาสนาพราหมณ์เจริญรุ่งเรืองมาก ต่อมาพุทธศาสนาได้เข้ามาในสังคมล้านนาและได้อิงอาศัยความเชื่อดั้งเดิมที่ผสมผสานกับศาสนาพราหมณ์จนมาถึงยุคพม่าและล้านนา โดยยันต์เทียนแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ 1) หวังผลด้านดี 2) หวังผลทางด้านร้าย ขณะที่การเขียนยันต์เทียนได้นำคำสอนทางพระพุทธศาสนา เพื่อให้ระลึกถึงคุณของพระพุทธ พระธรรมเจ้า และพระสงฆ์ แนวทางการปฏิบัติเพื่อให้เกิดศีลธรรม คุณธรรม มโนธรรมอันดีงาม โดยผู้เขียนยันต์เทียนและผู้บูชาจะต้องปฏิบัติตามหลักธรรมโดยเฉพาะหลักไตรสิกขา เพื่อให้ผู้ทำและผู้บูชายันต์เทียนเกิดคุณธรรม จริยธรรม และทำให้ยันต์เทียนเกิดประสิทธิภาพประสิทธิผลมากยิ่งขึ้นตามความเชื่อที่ยึดถือปฏิบัติมา การสืบสานการเขียนยันต์เทียน สามารถจำแนกออกเป็น 4 ประการ ได้แก่ 1) การทอดถ่ายความรู้ 2) การส่งเสริมปราชญ์ท้องถิ่น 3) การสร้างกิจกรรมเชิงสร้างสรรค์ 4) ศูนย์การเรียนรู้ยันต์เทียน การเปิดโอกาสในการเรียนรู้ เพื่อสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นและขับเคลื่อนให้เป็นกลุ่ม/ภาคีการอนุรักษ์ยันต์เทียนให้อยู่ในสังคมล้านนาต่อไป