บทเรียนของการอุดมศึกษาไทยที่สามารถเรียนรู้ได้จากแนวคิดมหาวิทยาลัยเปิด เพื่อตอบสนองต่อความต้องการของผู้ใหญ่วัยทำงาน การลดความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา และเพื่อความอยู่รอดของสถาบันอุดมศึกษา

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดของมหาวิทยาลัยเปิดที่สามารถนำมาปรับใช้กับการจัดการปัญหาที่การอุดมศึกษาไทยต้องเผชิญในปัจจุบัน ซึ่งสถาบันอุดมศึกษาในประเทศไทยกำลังอยู่ในช่วงเปลี่ยนผ่านจากการผลิตแรงงานเพื่อป้อนสู่ภาคอุตสาหกรรมหนักไปสู่ระบบเศรษฐกิจที่อาศัยเทคโนโลยีและนวัตกรรมที่สอดคล้องกับประเทศไทย 4.0 และยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ที่ประกาศโดยรัฐบาลเมื่อปี พ.ศ. 2561 ปัจจุบันการอุดมศึกษาไทยกำลังเผชิญกับวิกฤตหลัก 3 ประการ ดังนี้ ประการแรก ประชากรในวัยเรียนที่ลดลงตามอัตราส่วนการชะลอตัวทางประชากรศาสตร์ ประการที่สอง ความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา และประการที่สาม การฝึกอบรมผู้ใหญ่วัยทำงาน

          ผู้เขียนได้นำเสนอรูปแบบของมหาวิทยาลัยเปิดเพื่อรับมือกับวิกฤตดังกล่าว ภายใต้การวิจัยและการวิเคราะห์ความสำเร็จรวมทั้งนวัตกรรมที่ล้ำสมัยตลอด 50 ปี มหาวิทยาลัยเปิดประสบความสำเร็จระดับนานาชาติในการให้การศึกษาที่มีคุณภาพแก่นักศึกษามากมายในสถานที่ต่าง ๆ อย่างไม่จำกัดพื้นที่หรือภูมิลำเนา โดยมีการเข้าถึงทางการศึกษาของผู้ใหญ่วัยทำงานในประเทศที่มีรายได้ปานกลางและรายได้ต่ำ ด้วยเหตุนี้จึงเป็นการจัดการปัญหาช่องว่างและความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา และที่สำคัญคือการจัดให้มีหลักสูตรการศึกษาเพื่อเป็นเครื่องมือในการสร้างการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคม

          บทความนี้นำเสนอข้อค้นพบและข้อเสนอแนะในการยกระดับคุณภาพการอุดมศึกษาไทย เพื่อความเจริญก้าวหน้าและเพื่อตอบสนองต่อความต้องการของประชากรและวิสัยทัศน์ทางเศรษฐกิจของประเทศ บทความนี้สรุปด้วยประเด็นคำถามที่สำคัญสำหรับสถาบันอุดมศึกษาไทย พร้อมทั้งแนะนำแหล่งข้อมูลสำหรับผู้เกี่ยวข้องเพื่อการพิจารณาในการวางแผนและการดำเนินงานจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาในประเทศไทย