ผู้พิพากษามิใช่ปากที่เปล่งเสียงของกฎหมาย

บทคัดย่อ

บทความนี้ต้องการโต้แย้งต่อความเข้าใจเรื่องการใช้อำนาจโดยผู้พิพากษาว่าเป็นด้วยความเป็นกลางหรือด้วยความเป็นหลักวิชา อันเป็นความเชื่อซึ่งเป็นที่ยอมรับกันโดยทั่วไปในสังคมไทย โดยจะนำเอาแนวความคิดสัจนิยมทางกฎหมายแบบอเมริกันมาปรับใช้ แนวความคิดนี้มีหลักการพื้นฐานว่ากฎหมายที่แท้จริงคือสิ่งที่เกิดขึ้นในทางปฏิบัติจริง การศึกษาเพียงบทบัญญัติในลักษณะที่เป็นนามธรรมจะไม่สามารถเข้าถึงความจริงของกฎหมายได้ และในการตัดสินคดีข้อพิพาทต่างๆ ก็จะมีเงื่อนไขภายนอกเข้ามามีบทบาทอย่างสำคัญไม่ว่าจะโดยตระหนักรู้หรือไม่ก็ตาม

บทความนี้จะวิเคราะห์คำพิพากษาในคดีระหว่างโรงไฟฟ้าถ่านหินและผู้คัดค้านโครงการผ่านคำตัดสินของศาลชั้นต้น ศาลอุทธรณ์ และศาลฎีกา เพื่อชี้ให้เห็นถึงความไม่สม่ำเสมอ ความแตกต่าง ความขัดแย้ง ที่เกิดขึ้นในคำตัดสินในแต่ละศาล การวิเคราะห์นี้จะทำให้เห็นความไม่เป็นระบบและไม่อาจคาดหมายได้ในคำตัดสินซึ่งสามารถปรากฏได้แม้จะไม่ใช่คดีทางการเมืองก็ตาม