การพัฒนาเกษตรกรรายย่อยแบบมีส่วนร่วมในการผลิตปาล์มน้ำมัน อย่างยั่งยืน: กรณีศึกษาสมาชิกกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเทพพิทักษ์ปาล์ม จังหวัดตรัง

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาเกษตรกรรายย่อยในการผลิตปาล์มน้ำมันอย่างยั่งยืนผ่านกระบวนการกลุ่ม เน้นการแก้ปัญหาพื้นฐานในการผลิตปาล์มน้ำมันของเกษตรกรรายย่อย ด้วยการให้ความรู้และกระตุ้นให้เกษตรกรเกิดการปรับเปลี่ยนการจัดการสวนปาล์มอย่างยั่งยืนบนฐานความรู้ การศึกษานี้ใช้กรอบแนวคิดความร่วมมือระหว่างภาครัฐ เอกชน และการมีส่วนร่วมของเกษตรกรรายย่อย (Agri-PPPs) โดยกิจกรรมหลักที่ดำเนินการ ได้แก่ การคัดเลือกโรงงานสกัดน้ำมันปาล์มดิบและเกษตรกร การจัดตั้งกลุ่ม การวางระบบการบริหารจัดการกลุ่มตามมาตรฐาน RSPO การเตรียมความพร้อมด้านวิชาการ การจัดอบรมและดูงาน การติดตามและประเมินผล รวบรวมข้อมูลจากสมาชิกกลุ่มทั้งหมด 101 ราย วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและสถิติ t-test ผลวิจัยพบว่า ปัญหาหลักในการผลิตปาล์มน้ำมันของเกษตรกรรายย่อยสามารถแก้ไขได้ด้วยกระบวนการกลุ่มและการสนับสนุนของโรงงานสกัดน้ำมันปาล์มดิบที่เป็นเครือข่าย และโครงการวิจัย นอกจากนี้พบว่า หลังจากเกษตรกรได้รับความรู้ที่ถูกต้องเกี่ยวกับการผลิตปาล์มน้ำมันอย่างยั่งยืน และนำความรู้ไปปฏิบัติ  โดยเฉพาะอย่างยิ่งการจัดการสวนปาล์ม การบันทึกข้อมูล การจัดการปุ๋ยเคมีโดยใช้แม่ปุ๋ยแทนปุ๋ยผสม การลดและเลิกใช้สารเคมี  ทำให้ผลิตภาพการผลิตปาล์มน้ำมันเพิ่มขึ้น รวมทั้งส่งผลกระทบเชิงบวกต่อสิ่งแวดล้อม เกษตรกรมีความพึงพอใจต่อการเข้าร่วมเป็นสมาชิกกลุ่ม เพราะกลุ่มที่จัดตั้งขึ้นกลายเป็นศูนย์กลางการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ทำให้เกษตรกรมองเห็นทางออกในการแก้ปัญหา และที่สำคัญคือเกษตรกรได้เรียนรู้และตระหนักถึงพลังในการรวมกลุ่ม ในส่วนของโรงงานเครือข่ายได้ปริมาณทะลายปาล์มมากขึ้นและคุณภาพดีขึ้น ซึ่งสามารถนำผลวิจัยไปใช้เป็นบทเรียนในการพัฒนาเกษตรกรรายย่อยผ่านกระบวนการกลุ่มในพื้นที่อื่น เปิดโอกาสในการแก้ปัญหาและพัฒนาการผลิตปาล์มน้ำมันอย่างยั่งยืนในวงกว้างต่อไป