การเปลี่ยนแปลงทางสถาปัตยกรรมของสิมวัดสุปัฎนารามและอาสนวิหารแม่พระนิรมลเมืองอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

ศาสนาพุทธนิกายธรรมยุตและศาสนาคริสต์เผยแผ่ในเมืองอุบลราชธานีช่วง พ.ศ. 2394-2473 ศูนย์กลางการเผยแพร่ของทั้งสองศาสนามีที่ตั้งในตัวเมืองอุบลราชธานีที่ไม่ห่างกันมากนัก อาสนวิหารแม่พระนิรมลมีการปรับเปลี่ยนสร้างใหม่ก่อนที่สิมวัดสุปัฏนารามหลังใหม่จะทำการก่อสร้างหลายปี ทั้งนี้การตรวจสอบการออกแบบทางสถาปัตยกรรมและความหมายขององค์ประกอบอาคาร จะเป็นส่วนสำคัญที่จะทำให้เข้าใจทั้งตัวสถาปัตยกรรมและบริบทมากขึ้น บทความนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาเปรียบเทียบการเปลี่ยนแปลงของสิมของวัดสุปัฏนารามวรวิหารและอาสนวิหารแม่พระนิรมลในบริบททางประวัติศาสตร์เมืองอุบลราชธานี โดยการอธิบายผ่านการศึกษาตัวสถาปัตยกรรม องค์ประกอบตกแต่งและสัญลักษณ์ในงานสถาปัตยกรรม และการสื่อความหมายของสัญญะผลการศึกษาพบว่า สิมวัดสุปัฏนารามตั้งบนทำเลที่ดี อยู่เหนือแม่น้ำ มีรูปแบบทางสถาปัตยกรรมอิทธิพลรัตนโกสินทร์ผสมแบบท้องถิ่น อาสนวิหารตั้งในที่ลุ่ม คนพื้นเมืองเชื่อว่าเป็นดงไข้ป่าดงผีสิง แต่อาสนวิหารหลังแรกถูกสร้างขึ้นโดยการประยุกต์จากเรือนลาว เมื่อมีความมั่นคงทั้งกำลังคนและทรัพย์จึงสร้างหลังใหม่ โดยใช้วัสดุและเทคนิคที่ทันสมัยรวมถึงรูปแบบงานสถาปัตยกรรมแบบตะวันตกที่มีขนาดใหญ่เมื่อเทียบกับอาคารของท้องถิ่น ควบคู่กับนโยบายการเผยแผ่ศาสนาที่เป็นวิทยาศาสตร์ แสดงถึงการเอาชนะความเชื่อดั้งเดิมในเรื่องพื้นที่ ในเวลาใกล้เคียงกันสิมวัดสุปัฏนารามกลับทรุดโทรมลง สมัยสมเด็จพระมหาวีรวงศ์จึงสร้างสิมหลังใหม่ ให้มีขนาดใหญ่โดยช่างกรุงเทพฯ เป็นผู้ออกแบบและควบคุมการก่อสร้าง เป็นสถาปัตยกรรมที่มีรูปแบบผสมทั้งไทย ตะวันตก และการตกแต่งแบบท้องถิ่น การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในสิมวัดสุปัฏนารามและอาสนวิหารแม่พระนิรมล ได้แสดงให้เห็นถึงการช่วงชิงความนิยมของศาสนาในพื้นที่ผ่านงานสถาปัตยกรรม สัญลักษณ์องค์ประกอบตกแต่ง พื้นที่ใช้งานภายในและขนาดอาคารที่เปลี่ยนไป ควบคู่กับการเผยแผ่ศาสนาที่พยายามนำความทันสมัยมาสู่เมืองอุบลราชธานี