การวิเคราะห์ศัพท์ว่า “ปฺรตีตฺยสมุตฺปาทํ” ในโศลกประณาม (ไหว้ครู) ในคัมภีร์ “มูลมัธยมกการิกา” ของพระนาคารชุน

บทคัดย่อ

“ปฺรตีตฺยสมุตฺปาทํ” เป็นคำศัพท์ที่สำคัญที่สุดและเข้าใจได้ยากที่สุดใน “โศลกประณาม”จำนวน 2 บทในคัมภีร์มูลมัธยมกการิกาของพระนาคารชุนเพราะไม่มีความหมายเชิงยืนยัน มีแต่คำอธิบายเชิงปฏิเสธมากถึง 8 คำ ทั้งนี้เป็นเพราะท่านนาคารชุน ใช้“วิภาษวิธี” คือ การทำลายจุดยืนที่มีคำอธิบายเชิงยืนยันของฝ่ายตรงข้าม ซึ่งท่านยึดถือแนวทางนี้ในการแต่งคัมภีร์ทั้งหมดของท่าน แต่ต่อมาพระภาวิเวกะ ศิษย์รุ่นหลังได้เพิ่มแนวทางการอธิบายคำสอนที่ยากด้วยวิธีการยืนยันโดยอาศัยเครื่องมือทางตรรกะ แต่ศิษย์รุ่นต่อมาคือ พระจันทรกีรติ ก็ได้แต่งคัมภีร์ ปฺรสนฺนปทา โต้แย้งท่านภาวิเวกะและยืนยันความเห็นเดิมของพระนาคารชุน