การสืบทอดพระไตรปิฎกใบลานอักษรขอมในประเทศไทยและกัมพูชา

บทคัดย่อ

     อักษรขอม เป็นชุดอักษรที่ใช้ในการบันทึกในคัมภีร์พระไตรปิฎกใบลานในพื้นที่บางส่วนของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในช่วงหลายศตวรรษที่ผ่านมา ครอบคลุมอาณาบริเวณอาณาจักรสยามตั้งแต่ในสมัยสุโขทัย อยุธยาจนถึงรัตนโกสินทร์ และรวมไปถึงอาณาจักรเขมรที่ถือเป็นต้นกำเนิดของอักษรขอม แต่อย่างไรก็ตามยังไม่เป็นที่แน่ชัดว่า คัมภีร์พระไตรปิฎกใบลานอักษรขอมที่ถูกจัดสร้างขึ้นในอาณาบริเวณดังกล่าวมีการสืบทอดมาจากแหล่งกำเนิดเดียวกันหรือแตกต่างกัน

     โดยข้อมูลจากนักวิชาการชาวไทยและชาวตะวันตกบางท่านให้ความเห็นว่า คัมภีร์พระไตรปิฎกอักษรขอมที่มีในกัมพูชานั้น
ได้รับการสืบทอดมาจากคัมภีร์พระไตรปิฎกอักษรขอมในไทย แต่นักวิชาการบางส่วนก็มีความคิดเห็นในเรื่องนี้ในแนวทางที่แตกต่างออกไป กอปรกับยังไม่มีการศึกษาเรื่องนี้ในเชิงประวัติศาสตร์การสืบทอดคัมภีร์ และเทียบเคียงเนื้อหาที่ปรากฎจริงในคัมภีร์ จึงทำให้ยังไม่สามารถสรุปได้แน่ชัดว่า คัมภีร์พระไตรปิฎกใบลานอักษรขอมของทั้งสองประเทศ มีแหล่งกำเนิดมาจากที่เดียวกัน หรือแตกต่างกัน

     บทความวิชาการนี้ ได้ศึกษาข้อมูลทางประวัติศาสตร์การสืบทอดพระพุทธศาสนาและคัมภีร์พระไตรปิฎกในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเน้นในอาณาจักรสยามและอาณาจักรเขมร ในยุคหลัง ใช้เป็นข้อมูลอ้างอิงเพื่อหาข้อสรุปในเรื่องนี้ให้ชัดเจนมากขึ้น

     โดยจากการศึกษาข้อมูลทางประวัติศาสตร์ และสถานการณ์ปัจจุบันของคัมภีร์พระไตรปิฎกใบลานอักษรขอมของทั้งสองประเทศแสดงให้เห็นถึงหลักฐานการปรากฏมีอยู่ของพระไตรปิฎกในสยามมานับแต่อดีต และการยังคงอยู่ของคัมภีร์พระไตรปิฎกใบลานอักษรขอมในประเทศไทยมาจนถึงปัจจุบัน เนื่องจากมีการสร้างพระไตรปิฎกสืบทอดกันต่อมาอย่างต่อเนื่องภายใต้การอุปถัมภ์ของพระมหากษัตริย์ในแต่ละยุคสมัย ในขณะที่หลักฐานการปรากฏมีอยู่ของพระไตรปิฎก และการยังคงอยู่ของคัมภีร์พระไตรปิฎกใบลานอักษรขอมในประเทศกัมพูชาในปัจจุบันอยู่ในสถานการณ์ตรงกันข้าม นอกจากนี้ยังปรากฏหลักฐานและข้อมูลเกี่ยวกับพระไตรปิฎกที่ปรากฏในพงศาวดารและบันทึกประวัติศาสตร์หลายแห่ง ตลอดจนงานวิจัยหลายชิ้นที่ดูเหมือนจะสนับสนุนทฤษฎีที่
เกี่ยวกับคัมภีร์พระไตรปิฎกใบลานอักษรขอมในกัมพูชาน่าจะได้รับอิทธิพลจากไทย