แบบจำลองแนวคิดของการพัฒนาเชิงทวิมิติเพื่อการเข้าถึงความสุขด้วยกระบวนการการตอบสนองทางชีวภาพ (ไบโอฟีดแบค)

บทคัดย่อ

     บทความวิจัยนี้เป็นการนำเสนองานวิจัยเชิงคุณภาพต้นฉบับเป็นภาษาอังกฤษโดยมีวัตถุประสงค์ 3 ประการคือ (1) เพื่อศึกษาแนวคิดเรื่องการเข้าถึงความสุขตามหลักการของพระพุทธศาสนาและแนวคิดเรื่องความสุขมวลรวมประชาชาติ (GNH), (2) เพื่อศึกษาทฤษฎีการตอบสนองทางชีวภาพ (ไบโอฟีดแบค) และ (3) เพื่อนำเสนอแบบจำลองแนวคิดของการพัฒนาเชิงทวิมิติเพื่อการเข้าถึงความสุขโดยกระบวนการการตอบสนองทางชีวภาพ (ไบโอฟีดแบค) ดำเนินการเก็บข้อมูลเชิงเอกสารพร้อมทั้งจากการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูล 8 ท่านจาก 6 ประเทศที่เป็นพระภิกษุและนักวิชาการชาวพุทธ ตรวจสอบ IOC โดยผู้เชี่ยวชาญจำนวน 3 ท่าน ผลวิจัยแสดงให้เห็นว่าพระพุทธศาสนาให้ความสำคัญกับการเข้าถึงความสุขเหนือความสุข ในขณะที่ข้อปฏิบัติของความสุขมวลรวมประชาชาติเน้นทางสายกลาง วิถีแห่งความสันโดษ และการมีส่วนร่วมทางสังคม หากนำเครื่องมือไบโอฟีดแบค มีการตรวจคลื่นสมอง (EEG) เป็นต้น มาประยุกต์ใช้กับการฝึกกรรมฐานตามแนวพุทธ จะทำให้ผู้ปฏิบัติธรรมสามารถประเมินความสุขในสมาธิของตนในรูปแบบที่สามารถจับต้องได้อย่างเป็นรูปธรรม กล่าวคือ เมื่อผู้ปฏิบัติธรรมเกิดสมาธิสุข อาทิ ปราโมทย์ ปีติ ฯลฯ ซึ่งเป็นการเปลี่ยนแปลงทางจิตสรีรวิทยาของร่างกาย การตรวจวัดคลื่นสมอง (brainwaves) โดยไบโอฟีดแบ็คเป็นการช่วยให้ข้อมูลแบบ “ย้อนกลับ” อย่างรวดเร็วและแม่นยำแก่ผู้ปฏิบัติธรรมในการบริหารจัดการความสุขเหล่านั้นเพื่อความก้าวหน้าในการปฏิบัติธรรม ดังตัวแบบจำลองการพัฒนาแบบทวิมิติเพื่อการเข้าถึงความสุขคือ (1) มิติทางจิตใจ หมายถึงการพัฒนาจิตใจเพื่อเข้าถึงความสุขในสมาธิ 5 อย่าง ได้แก่ ปราโมทย์, ปีติ, ปัสสัทธิ, สุข และ สมาธิ (2) มิติทางปัญญา หมายถึงการพัฒนาปัญญาเพื่อการเข้าถึงพระนิพพานความสุขสูงสุดแห่งมวลมนุษยชาติ