หัตถกรรมไม้แกะสลักในชุมชนแกะสลักไม้แห่งหมู่บ้านหนองบึง เมืองปะทุมพอน แขวงจำปาสัก สปป.ลาว

บทคัดย่อ

การศึกษา หัตถกรรมไม้แกะสลักในชุมชนแกะสลักไม้แห่งหมู่บ้านหนองบึง เมืองปะทุมพอน แขวงจำปาสัก สปป.ลาว มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของหัตถกรรมไม้แกะสลักในชุมชนแกะสลักไม้ แห่งหมู่บ้านหนองบึง เมืองปะทุมพอน แขวงจำปาสัก 2) เพื่อวิเคราะห์รูปแบบและความเชื่อที่ปรากฏในหัตถกรรมไม้แกะสลัก โดยวิธีการศึกษาข้อมูลเอกสาร การลงพื้นที่ภาคสนาม ใช้เครื่องมือจากการสังเกต สัมภาษณ์ โดยเลือกชาวบ้านผู้รู้จำนวน 1 คน ช่างชาวบ้าน จำนวน 2 คน ผู้ประกอบการจำนวน 3 คน ทำการสนทนากลุ่ม ใช้ทฤษฎีสัญศาสตร์ และแนวคิดมายาคติในการทำการวิเคราะห์รูปแบบและความเชื่อในงาน
หัตถกรรมไม้แกะสลัก
ผลการศึกษาพบว่า บ้านหนองบึง ได้ถูกก่อตั้งขึ้นเป็นชื่อใหม่จากการรวมหมู่บ้าน 4 หมู่บ้าน เเต่ละกลุ่มมีความสัมพันธ์ทางเครือญาติ มีอาชีพเสริมที่ช่วยนำรายได้ให้กับครอบครัว ได้แก่ การทำเครื่องหัตถกรรมแกะสลักไม้ และแกะสลักหิน ที่มีการก่อตัวขึ้นจากภูมิปัญญาของชาวบ้านเอง หัตถกรรมไม้แกะสลักประเภทของที่ระลึก มีรูปแบบผลงานแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม ประกอบด้วย กลุ่มคน กลุ่มสัตว์ และกลุ่มสิ่งของ โดยแบ่งกลุ่มตามอิทธิพลที่ทำให้ช่างแกะสลักออกแบบผลงานออกมาตามอิทธิพลต่าง ๆ ประกอบด้วย 1) อิทธิพลจากวัฒนธรรม ประเพณีและวิถีชีวิต 2) อิทธิพลตามภูมิศาสตร์สิ่งแวดล้อม และ 3) อิทธิพลตามความเชื่อ ในส่วนของหัตถกรรมไม้แกะสลักในหอก้วน พบว่าผลงาน แกะสลักแบ่งออกเป็น 2 แบบ คือ แบบลอยตัว และแบบนูนต่ำ (Bas Relief) เมื่อวิเคราะห์ด้วยทฤษฎีสัญศาสตร์ พบว่า มีประติมากรรมแกะสลักไม้รูปหัวหน้าชุมชนแกะสลักตั้งอยู่ภายใน มีลวดลายสลักอยู่ทุกพื้นที่ที่เป็นโครงสร้างหลัก ซึ่งวิเคราะห์ได้ว่าชุมชนบ้านหนองบึงเป็นพื้นที่ภูมิศาสตร์ที่อุดมสมบูรณ์เต็มไปด้วยทรัพยากรป่าไม้ และยังมีวัฒนธรรมประเพณีนับถือผี, เทพจากการสร้างหอก้วนเป็นภาพเทพตรงมุมอาคาร มีภาพวิถีชีวิตของคนในชุมชน ตามหลักแนวคิดมายาคติ ที่สื่อถึงความเชื่อในเรื่องของการเคารพบูชาบรรพบุรุษ ผี รักถิ่นที่อยู่ที่เป็นธรรมชาติ มีวัฒนธรรมวิถีชีวิตที่สืบทอดกันมา มีความอ่อนน้อมและเป็นมิตร

คำสำคัญ: หัตถกรรมไม้แกะสลัก