ทุนชุมชนกับความสามารถของชุมชน ในการจัดการภัยพิบัติน้ำท่วม
ทุนชุมชนกับความสามารถของชุมชน ในการจัดการภัยพิบัติน้ำท่วม
คำสำคัญ:
ทุนชุมชน, ความสามารถของชุมชน, การจัดการภัยพิบัติบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษาการจัดการภัยพิบัติน้ำท่วมของชุมชน ศึกษาและระบุทุนชุมชนที่มีความสัมพันธ์กับความสามารถในการจัดการภัยพิบัติของชุมชน การศึกษาครั้งนี้ศึกษาชุมชนที่ประสบภัยพิบัติน้ำท่วม 2 ชุมชน ได้แก่ ชุมชนบางตาแผ่น ตำบลคลองวัว อำเภอเมือง จังหวัดอ่างทอง กับชุมชนท่าบ้งมั่ง เทศบาลวารินชำราบ อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลจากการศึกษาเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึกกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ การจัดทำกลุ่มสนทนา และการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการศึกษา พบว่าทั้ง 2 ชุมชนมีการจัดการภัยพิบัติทั้งระยะก่อน ระหว่าง และหลังเกิดภัยพิบัติคล้ายกัน แต่ชุมชนบางตาแผ่นสามารถจัดการภัยพิบัติน้ำท่วมโดยชุมชนจัดการตนเอง มีการประเมินและทบทวนบทเรียนการจัดการภัยพิบัติเพื่อหาแนวทางแก้ไขปัญหา ป้องกันและบรรเทาปัญหาที่จะเกิดขึ้นในอนาคต ขณะที่ชุมชนท่าบังมั่ง มีการจัดการภัยพิบัติน้ำท่วมด้วยตนเองบางส่วน และพึ่งพาการตัดสินใจและทรัพยากรจากเทศบาลเป็นส่วนใหญ่ ทุนชุมชนที่มีความสัมพันธ์กับความสามารถในการจัดการภัยพิบัติของชุมชนได้แก่ ทุนทางสังคม ทุนมนุษย์ ทุนทางการเมือง ทุนทางการเงิน ทุนทางกายภาพ เป็นทุนที่มีอยู่ในชุมชนบางตาแผ่นและชุมชนท่าบ้งมั่ง โดยชุมชนนำมาใช้และช่วยให้ชุมชนสามารถรับมือและลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติได้ดีขึ้น โดยรวมพบว่า ชุมชนบางตาแผ่นมีทุนชุมชนมากว่าชุมชนท่าบ้งมั่ง จึงทำให้ชุมชนบางตาแผ่นสามารถจัดการภัยพิบัติน้ำท่วมบนฐานชุมชนได้ดีกว่า
คำสำคัญ : ทุนชุมชน; ความสามารถของชุมชน; การจัดการภัยพิบัติ
Downloads
Download data is not yet available.
References
ชัยยุทธ ชินณะราศรี และคณะ (2558). “การจัดการภัยพิบัติจากน้ำหลาก-ดินโคลน
ถล่มที่เหมาะสมกับประเทศไทยโดยการมีส่วนร่วมของภาคประชาชน.” วารสารวิจัยและพัฒนา มจธ. 38 (4): 327-343.
ทวิดา กมลเวชช. (2554). คู่มือการจัดการภัยพิบัติท้องถิ่น. กรุงเทพฯ: สถาบัน
พระปกเกล้า. 136 หน้า. http://www.openbase.in.th/files/f_0.pdf .(เข้าถึงเมื่อ 3 ธันวาคม 2559).
นิภาพรรณ เจนสันติกุล. (2558). “ชุมชนกับความรู้ในการจัดการภัยพิบัติ กรณีศึกษา
ตำบลบางช้าง จังหวัดนครปฐม.” วารสารเกษมบัณฑิต 16 (2): 82-93.
ปรีชา ปิยจันทร์. (2554). “ชุมชนกับการจัดการอุทกภัยภัยปี พ.ศ.2554: กรณีศึกษา
ชุมชนอยู่เจริญ เขตดอนเมือง กรุงเทพมหานคร (อยู่เจริญโมเดล).” วารสารการศึกษาและพัฒนาสังคม 7(2): 17-28.
Adger, W. Neil. (2006). Vulnerability. Global Environmental Change,
16: 268-281.
Aldrich, D. P. (2012). Building resilience: Social capital in post-
disaster recovery. Chicago: University of Chicago Press.
Birkmann, J., (Ed.). (2006). Measuring Vulnerability to Natural
Hazards.Towards Disaster Resilient Societies. UNU-
Press,Tokyo, New York, Paris.
Cutter, L. et al. (2008). “A place-based model for understanding
community resilience to natural disasters.” Global Environmental Change 18: 598–606.
Edgington, D. W. (2010). Reconstructing Kobe. The Geography of
Crisis and Opportunity. UBC Press, Vancouver, Toronto, Canada.
Eriksen, S., Brown, K., Kelly, P.M. (2005). “The dynamics of vulnerability:
locating coping strategies in Kenya and Tanzania.” Geographical Journal 171: 287–305.
Elliott, J. R., Haney, T., and Sams-Abiodun, P. (2010). “Limits to Social
Capital: Comparing Network Assistance in Two New Orleans
Neighborhoods Devastated by Hurricane Katrina.” Sociological Quarterly 51(4): 624-648.
Federal Emergency Managemant Agency. (2006). Principles of
Emergency Manament.
Frankenberger, T. R. et al. (2007). Ethiopia: The path to self-resiliency.
Vol I: Final report. Retrieved from http://www.cangoethiopia.org/assets/docs/(2)%20Self-Resiliency%20Report%20-%20CANGOCHF%20(08.08.07).pdf
Frankenberger, T., Mueller M., Spangler T., and Alexander S. (2013).
Community Resilience: Conceptual Framework and
Measurement Feed the Future Learning Agenda. Rockville, MD: Westat. Retrieved 10 November 2016 from https://agrilinks.org/sites/default/files/resource/files/FTF%20Learning_Agenda_Community_Resilience_Oct%202013.pdf.
Green, P.G. and Haines, A. (2002). Asset Building and Community
Development. Thousand Oaks, CA: Sage.
Guha-Sapir D., V. F., Below R., & Ponserr S. (2012). Annual Disaster
Statistical Review 2011: The Numbers and Trends. Retrieved 25 May 2016 from http://www.cred.be/sites/default/files/ADSR_2011.pdf.
Janssen, M. A., & Ostrom, E. (2006). “Resilience, vulnerability, and
adaptation: A cross-cutting theme of the International Human Dimensions Programme on Global Environmental Change.” Global Environmental Change 16(3), 237-239. DOI: 10.1016/j.gloenvcha.2006.04.003.
Khan, H., Vasilescu, L.G., and Khan, A. (2008). “Disaster Management
CYCLE – a theoretical approach.” Management and Marketing Journal 6(1): 43-50.
King, D. (2007). “Government, non-government and community
organisations in disasters.” in King, D., Cottrell, A., (Eds.) Community Living with Hazards. Centre for Disaster Studies, James Cook University: Queensland, pp. 18-32.
Longstaff, P., N. Armstrong and K. Perrin. (2010). Building Resilient
Communities: Tools for Assessment. Syracuse, NY, Institute for National Security and Counter Terrorism: Syracuse University.
Magsino, Sammantha L. (2009). “Applications of Social Network Analysis
for Building Community Disaster Resilience: Workshop Summary.” The National Academy of Sciences.
Mayunga, J.S. (2007). “Understanding and applying the concept of
community disaster resilience: a capital-based approach.” A draft working paper prepared for social vulnerability and resilience building, Munich, Germany: 1-16.
Mayunga, J.S. (2009). Measuring the measure: A multi-dimensional
scale model to measure community disaster resilience in the U.S. Gulf Coast region. Ph.D. 3370760, Texas A&M University.
Nakagawa, Y., Shaw, R. (2004). “Social Capital: A Missing Link to Disaster
Recovery.” International Journal of Mass Emergencies and Disasters 22(1): 5-34.
Pasteur, K. (2011). From vulnerability to resilience: A framework for
analysis and action to build community resilience. Warwickshire, England: Practical Action Publishing. RAND Corporation. Focus on Community Resilience. Retrieved from http://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/corporate_pubs/2012/RAND_CP640-2012-04.pdf.
Putnam, Robert. 1995. “Bowling Alone: America’s Declining Social
Capital.” Journal of Democracy 6(1): 65-78.
Paton, D. and Jackson, D. 2002. "Developing disaster management
capability: an assessment centre approach.” Disaster Prevention and Management: An International Journal 11(2): 115-122. Retrieved from https://doi.org/10.1108/09653560210426795.
Rathachatranon, W. and Noppon, A. (2017). Community Cultures &
Citizenships Enhancement Process for Delivering Public Service at Local Community Level, Governance Journal 6 (2)
Smith, H. and Boruff, B. (2013). “Understanding long-term recovery in
the post-disaster environment: a case study of Moora”. Western Australia. Available online: http://soac.fbe.unsw.edu.au/2011/papers/SOAC2011_0212_final.pdf. Retrieved July 20, 2014.
TANGO International. (2006). “Conceptual approach and background
information for livelihood security assessments.” Draft. Prepared for ACDI/VOCA.
Wilson, G. A. (2012). Community resilience and environmental
transitions. London, England: Earthscan from Routledge Press.
Translated Thai References
Chinnarasri,C. et al. (2015). “Appropriate Direction to the Community
based Management for Flash Flood-Land Slide Disaster in Thailand.” KMUTT Research & Development Journal 38(4): 327-343.
Jensantikul, N. (2015). “Community and Knowledge on Disaster
Management: A case study of Bangchang Sub-District, Nakhon Pathom Province.” Kasem Bundit Journal 16(2): 82-93.
Kamolvej, T. 2011. Disaster Management Guideline for Local
Authorities. Bangkok; King Prajadhipok Institute. 136 pages. Retrieved 3 december 2016 from http://www.openbase.in.th/files/f_0.pdf.
Piyachandra, P. (2011). “Community with Flooding Management in 2011:
Case Study Yu-Chareon Community, Don Muang District, Bangkok, (Yu-Chareon Model).” Education and Social Development Journal 7(2):17-28.
ถล่มที่เหมาะสมกับประเทศไทยโดยการมีส่วนร่วมของภาคประชาชน.” วารสารวิจัยและพัฒนา มจธ. 38 (4): 327-343.
ทวิดา กมลเวชช. (2554). คู่มือการจัดการภัยพิบัติท้องถิ่น. กรุงเทพฯ: สถาบัน
พระปกเกล้า. 136 หน้า. http://www.openbase.in.th/files/f_0.pdf .(เข้าถึงเมื่อ 3 ธันวาคม 2559).
นิภาพรรณ เจนสันติกุล. (2558). “ชุมชนกับความรู้ในการจัดการภัยพิบัติ กรณีศึกษา
ตำบลบางช้าง จังหวัดนครปฐม.” วารสารเกษมบัณฑิต 16 (2): 82-93.
ปรีชา ปิยจันทร์. (2554). “ชุมชนกับการจัดการอุทกภัยภัยปี พ.ศ.2554: กรณีศึกษา
ชุมชนอยู่เจริญ เขตดอนเมือง กรุงเทพมหานคร (อยู่เจริญโมเดล).” วารสารการศึกษาและพัฒนาสังคม 7(2): 17-28.
Adger, W. Neil. (2006). Vulnerability. Global Environmental Change,
16: 268-281.
Aldrich, D. P. (2012). Building resilience: Social capital in post-
disaster recovery. Chicago: University of Chicago Press.
Birkmann, J., (Ed.). (2006). Measuring Vulnerability to Natural
Hazards.Towards Disaster Resilient Societies. UNU-
Press,Tokyo, New York, Paris.
Cutter, L. et al. (2008). “A place-based model for understanding
community resilience to natural disasters.” Global Environmental Change 18: 598–606.
Edgington, D. W. (2010). Reconstructing Kobe. The Geography of
Crisis and Opportunity. UBC Press, Vancouver, Toronto, Canada.
Eriksen, S., Brown, K., Kelly, P.M. (2005). “The dynamics of vulnerability:
locating coping strategies in Kenya and Tanzania.” Geographical Journal 171: 287–305.
Elliott, J. R., Haney, T., and Sams-Abiodun, P. (2010). “Limits to Social
Capital: Comparing Network Assistance in Two New Orleans
Neighborhoods Devastated by Hurricane Katrina.” Sociological Quarterly 51(4): 624-648.
Federal Emergency Managemant Agency. (2006). Principles of
Emergency Manament.
Frankenberger, T. R. et al. (2007). Ethiopia: The path to self-resiliency.
Vol I: Final report. Retrieved from http://www.cangoethiopia.org/assets/docs/(2)%20Self-Resiliency%20Report%20-%20CANGOCHF%20(08.08.07).pdf
Frankenberger, T., Mueller M., Spangler T., and Alexander S. (2013).
Community Resilience: Conceptual Framework and
Measurement Feed the Future Learning Agenda. Rockville, MD: Westat. Retrieved 10 November 2016 from https://agrilinks.org/sites/default/files/resource/files/FTF%20Learning_Agenda_Community_Resilience_Oct%202013.pdf.
Green, P.G. and Haines, A. (2002). Asset Building and Community
Development. Thousand Oaks, CA: Sage.
Guha-Sapir D., V. F., Below R., & Ponserr S. (2012). Annual Disaster
Statistical Review 2011: The Numbers and Trends. Retrieved 25 May 2016 from http://www.cred.be/sites/default/files/ADSR_2011.pdf.
Janssen, M. A., & Ostrom, E. (2006). “Resilience, vulnerability, and
adaptation: A cross-cutting theme of the International Human Dimensions Programme on Global Environmental Change.” Global Environmental Change 16(3), 237-239. DOI: 10.1016/j.gloenvcha.2006.04.003.
Khan, H., Vasilescu, L.G., and Khan, A. (2008). “Disaster Management
CYCLE – a theoretical approach.” Management and Marketing Journal 6(1): 43-50.
King, D. (2007). “Government, non-government and community
organisations in disasters.” in King, D., Cottrell, A., (Eds.) Community Living with Hazards. Centre for Disaster Studies, James Cook University: Queensland, pp. 18-32.
Longstaff, P., N. Armstrong and K. Perrin. (2010). Building Resilient
Communities: Tools for Assessment. Syracuse, NY, Institute for National Security and Counter Terrorism: Syracuse University.
Magsino, Sammantha L. (2009). “Applications of Social Network Analysis
for Building Community Disaster Resilience: Workshop Summary.” The National Academy of Sciences.
Mayunga, J.S. (2007). “Understanding and applying the concept of
community disaster resilience: a capital-based approach.” A draft working paper prepared for social vulnerability and resilience building, Munich, Germany: 1-16.
Mayunga, J.S. (2009). Measuring the measure: A multi-dimensional
scale model to measure community disaster resilience in the U.S. Gulf Coast region. Ph.D. 3370760, Texas A&M University.
Nakagawa, Y., Shaw, R. (2004). “Social Capital: A Missing Link to Disaster
Recovery.” International Journal of Mass Emergencies and Disasters 22(1): 5-34.
Pasteur, K. (2011). From vulnerability to resilience: A framework for
analysis and action to build community resilience. Warwickshire, England: Practical Action Publishing. RAND Corporation. Focus on Community Resilience. Retrieved from http://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/corporate_pubs/2012/RAND_CP640-2012-04.pdf.
Putnam, Robert. 1995. “Bowling Alone: America’s Declining Social
Capital.” Journal of Democracy 6(1): 65-78.
Paton, D. and Jackson, D. 2002. "Developing disaster management
capability: an assessment centre approach.” Disaster Prevention and Management: An International Journal 11(2): 115-122. Retrieved from https://doi.org/10.1108/09653560210426795.
Rathachatranon, W. and Noppon, A. (2017). Community Cultures &
Citizenships Enhancement Process for Delivering Public Service at Local Community Level, Governance Journal 6 (2)
Smith, H. and Boruff, B. (2013). “Understanding long-term recovery in
the post-disaster environment: a case study of Moora”. Western Australia. Available online: http://soac.fbe.unsw.edu.au/2011/papers/SOAC2011_0212_final.pdf. Retrieved July 20, 2014.
TANGO International. (2006). “Conceptual approach and background
information for livelihood security assessments.” Draft. Prepared for ACDI/VOCA.
Wilson, G. A. (2012). Community resilience and environmental
transitions. London, England: Earthscan from Routledge Press.
Translated Thai References
Chinnarasri,C. et al. (2015). “Appropriate Direction to the Community
based Management for Flash Flood-Land Slide Disaster in Thailand.” KMUTT Research & Development Journal 38(4): 327-343.
Jensantikul, N. (2015). “Community and Knowledge on Disaster
Management: A case study of Bangchang Sub-District, Nakhon Pathom Province.” Kasem Bundit Journal 16(2): 82-93.
Kamolvej, T. 2011. Disaster Management Guideline for Local
Authorities. Bangkok; King Prajadhipok Institute. 136 pages. Retrieved 3 december 2016 from http://www.openbase.in.th/files/f_0.pdf.
Piyachandra, P. (2011). “Community with Flooding Management in 2011:
Case Study Yu-Chareon Community, Don Muang District, Bangkok, (Yu-Chareon Model).” Education and Social Development Journal 7(2):17-28.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
2018-06-30
How to Cite
ฉบับ
บท
บทความวิจัย (Research Articles)
