การเปรียบเทียบบทบาททางการเมืองของกองทัพไทยและกองทัพอินโดนีเซียตั้งแต่ พ.ศ. 2535 - 2563

บทคัดย่อ

บทความวิจัยชิ้นนี้  มีวัตถุประสงค์ในการศึกษาเปรียบเทียบพัฒนาการบทบาททางการเมือง และปัจจัยต่อการเปลี่ยนแปลงบทบาททางการเมืองของกองทัพไทยและกองทัพอินโดนีเซีย ตั้งแต่ พ.ศ.2535-2563 ด้วยวิธีการสัมภาษณ์อดีตรัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศของทั้งสองประเทศ ผลการศึกษาเปรียบเทียบ พบว่า พัฒนาการบทบาททางการเมืองของกองทัพทั้งสองประเทศ ตลอดเกือบสามทศวรรษมาจากความแตกต่างรากเหง้าทางประวัติศาสตร์ ทัศนคติทางสังคมที่มีต่อกองทัพ และความสัมพันธ์ของกองทัพกับประชาชนมีผลต่อการกำหนดท่าทีการตัดสินใจทางการเมือง  สิ่งที่เห็นเป็นรูปธรรมของพัฒนาการบทบาททางการเมืองของกองทัพไทยคือต้นทุนทางสังคมสูงกว่าฝ่ายการเมืองถือเป็นข้ออ้างความชอบธรรมทางการเมืองเพื่อถ่วงดุลอำนาจทางการเมือง และมีแนวโน้มให้กองทัพไทยยังรักษาบทบาททางการเมืองไว้ได้จนถึงปัจจุบัน  ในขณะที่กองทัพอินโดนีเซีย หลังยุคประธานาธิบดีซูฮาร์โต ได้ถูกปรับลดอำนาจบทบาททางการเมืองแบบค่อยเป็นค่อยไป การเมืองภาคประชาชนได้ปฏิเสธการกลับไปสู่บรรยากาศกองทัพนำการเมืองเหมือนในอดีต มีผลบังคับให้กองทัพอินโดนีเซียเร่งเดินหน้าปฏิรูปองค์กรตัวเองมาอย่างต่อเนื่องตามหลักการของกองทัพอาชีพ  สำหรับปัจจัยต่อการเปลี่ยนแปลงบทบาททางการเมืองของกองทัพไทยและกองทัพอินโดนีเซีย ตั้งแต่  พ.ศ.2535-2563 ได้แก่ 3 ปัจจัยสำคญ คือ (1). บทบาททางการเมืองในรัฐธรรมนูญ (2).บทบาททางการเมืองในมิติด้านความมั่นคง และ(3).บทบาททางการมืองในภาคประชาชน  ซึ่งได้เอื้ออำนวยให้กองทัพไทยปรับตัวเองได้อย่างกลมกลืนกับการรักษาบทบาททางการเมืองของตนเองต่อไปได้อย่างเข้มแข็ง ในทางตรงข้ามบทบาททางการเมืองของกองทัพอินโดนีเซีย ได้ถูกจำกัดบทบาทให้เหลือเพียงหน้าที่การรักษาอธิปไตยและความมั่นคงของชาติ โดยไม่หวนคืนกลับมามีอำนาจทางการเมืองอีกต่อไป

คำสำคัญ: บทบาททางการเมือง; กองทัพ; การเปรียบเทียบ