รูปแบบการพัฒนาระบบสวัสดิการเกื้อกูลสำหรับคนยากจนในชุมชน จังหวัดกาฬสินธุ์

ผู้แต่ง

  • นิตยา เคหะบาล สาขาวิชานวัตกรรมเพื่อการพัฒนาท้องถิ่น คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์
  • ธวัชชัย เคหะบาล ผู้ช่วยศาสตราจารย์ สาขาวิชารัฐศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์ https://orcid.org/0009-0006-7941-4004
  • อัครเจตน์ ชัยภูมิ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ สาขาวิชารัฐศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์
  • ยุทธพงษ์ เขื่อนแก้ว สาขาวิชารัฐศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์
  • อาริยา ป้องศิริ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์
  • อารยา ลาน้ำเที่ยง ผู้ช่วยศาสตราจารย์ สาขาวิชานิเทศศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์
  • จริยา อินทนิล ผู้ช่วยศาสตราจารย์ สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์
  • ธีรนันท์ ขันตี สาขาวิชานิเทศศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์
  • อภิรดี ดอนอ่อนเบ้า สาขาวิชาสังคมศึกษา คณะศึกษาศาสตร์และนวัตกรรมการศึกษา มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์
  • สายัญ พันธ์สมบูรณ์ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ สาขาวิชาพืชศาสตร์ คณะเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์
  • สุพจน์ ดีบุญมี สาขาวิชาบริหารธุรกิจ คณะบริหารศาสตร์ มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์

DOI:

https://doi.org/10.14456/gjl.2025.33

คำสำคัญ:

สวัสดิการเกื้อกูล, กองทุนสวัสดิการชุมชน, ความยากจนแบบหลากมิติ, ทุนทางสังคม, การพัฒนาชุมชน

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและพัฒนารูปแบบระบบสวัสดิการเกื้อกูลสำหรับคนยากจน    กลุ่มเปราะบาง และผู้ด้อยโอกาสในชุมชนจังหวัดกาฬสินธุ์ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีปัญหาความยากจนแบบหลากมิติอย่างซับซ้อน โดยใช้ระเบียบวิธีการวิจัยแบบผสมผสานภายใต้กรอบการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยผู้แทนกองทุนสวัสดิการชุมชนตำบลทุกแห่ง ครัวเรือนยากจนในพื้นที่ และกองทุนนำร่องในหลายอำเภอ เก็บข้อมูลด้วยแบบสอบถาม การสนทนากลุ่ม และการถอดบทเรียน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนาและการวิเคราะห์เนื้อหาเชิงประเด็น ผลการวิจัยพบว่า กองทุนมีศักยภาพด้านการเงินและการมีส่วนร่วมของชุมชน แต่เผชิญความท้าทายด้านการบริหารจัดการเงิน การขาดระบบสำรวจความต้องการอย่างเป็นระบบ และการขาดฐานข้อมูลที่มีประสิทธิภาพ ครัวเรือนเป้าหมายส่วนใหญ่มีรายได้ต่ำ มีภาระหนี้สินสูง และต้องการสวัสดิการด้านการรักษาพยาบาลและการสร้างอาชีพเป็นหลัก จากการศึกษาได้พัฒนาโมเดลสวัสดิการเกื้อกูล "3P + 1S" ประกอบด้วยระบบป้องกัน ระบบคุ้มครอง ระบบส่งเสริม และระบบสนับสนุน ผลการประเมินแสดงให้เห็นว่าโมเดลมีประสิทธิภาพสูงในการให้บริการครัวเรือนเป้าหมาย สามารถสร้างรายได้เพิ่มขึ้นและสร้างความเข้มแข็งชุมชนอย่างยั่งยืน โมเดลนี้สามารถประยุกต์ใช้ในพื้นที่อื่นที่มีบริบทคล้ายคลึงกัน โดยคำนึงถึงทุนทางสังคมและวัฒนธรรมท้องถิ่นเป็นฐานการพัฒนา

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

นุทิศ เอี่ยมใส. (2555). ทุนทางศิลปวัฒนธรรมประเพณีกับการพัฒนาความเข้มแข็งของชุมชนจังหวัดเพชรบูรณ์. มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์.

สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2566). รายงานการวิเคราะห์สถานการณ์ความยากจนและความเหลื่อมล้ำในประเทศไทย ปี 2565. กรุงเทพฯ: สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.

สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน). (2567). คู่มือการบริหารโครงการสนับสนุนการจัดสวัสดิการชุมชน ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2568. สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์.

สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย. (2558). การจัดสวัสดิการด้วยคนในชุมชน เพื่อคนในท้องถิ่น. สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย

Carroll, T. F. (2001). Social capital, local capacity building and poverty reduction. Social Development Papers No. 3. Office of Environmental and Social Development, Asian Development Bank.

Coleman, J. S. (1988). Social capital in the creation of human capital. American Journal of Sociology, 94(Supplement), S95-S120.

De Silva, M. J., Harpham, T., Tuan, T., Bartolini, R., Penny, M. E., & Huttly, S. R. (2014). Social capital and health in the least developed countries: A critical review of the literature and implications for a future research agenda. Social Science & Medicine, 102, 107-118.

Dufhues, T., Buchenrieder, G., Munkung, N., & Tran Quoc, T. (2018). Social capital, citizen participation in public administration, and public sector performance in Thailand. World Development, 109, 236-248. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2018.05.007

Islam, M. S., & Alam, K. (2018). Does social capital reduce poverty? A cross-sectional study of rural household in Bangladesh. International Journal of Social Economics, 45(11), 1515-1532. https://doi.org/10.1108/IJSE-07-2017-0295

Nguyen, T. V., Tran, N. P., Nguyen, H. Q., & Nguyen, C. V. (2021). Multidimensional poverty and the role of social capital in poverty alleviation among ethnic groups in rural Vietnam: A multilevel analysis. Social Indicators Research, 156(2-3), 691-715. https://doi.org/10.1007/s11205-021-02747-y

OECD. (2001). The Well-being of Nations: The Role of Human and Social Capital. OECD Publishing.

Pradhan, K. C., Mukherjee, S., Barik, D., Sarkar, A., Dk, S., & Balls, P. (2020). Evaluating poverty alleviation strategies in a developing country. PLOS ONE, 15(1), e0227176. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0227176

Putnam, R. D. (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community. Simon & Schuster.

Samrith, B., Nilnoppakun, A., & Boonyabancha, S. (2023). Role of social capital in response to and recovery from the first wave of COVID-19 in Thailand: a qualitative study. BMJ Open, 13(1), e067223. doi: 10.1136/bmjopen-2022-067223

UNDP (United Nations Development Programme). (2024). 2024 Global Multidimensional Poverty Index (MPI): Poverty amid conflict. New York.

UNICEF Thailand. (2024). Measuring poverty in Thailand: An assessment of the monetary and multidimensional poverty measures. UNICEF Thailand.

Wang, J., Xiao, H., & Liu, X. (2022). The Impact of Social Capital on Multidimensional Poverty of Rural Households in China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(1), 217. https://doi.org/10.3390/ijerph20010217

World Bank. (2001). Social Capital and Poverty. Social Capital Initiative Working Paper No. 22. The World Bank.

Xiao, H., Liang, X., Chen, C., & Xie, F. (2022). The Impact of Multidimensional Poverty on Rural Households' Health: From a Perspective of Social Capital and Family Care. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(21), 14590. https://doi.org/10.3390/ijerph192114590

Zhang, Y., Zhou, X., & Lei, W. (2025). A systematic review of significant research on poverty alleviation by social organizations: comparing distinctive approaches in China and the world. Cogent Social Sciences, 11(1), 2484468. https://doi.org/10.1080/23311886.2025.2484468

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-11-21

รูปแบบการอ้างอิง

เคหะบาล น. ., เคหะบาล ธ. ., ชัยภูมิ อ. ., เขื่อนแก้ว ย. ., ป้องศิริ อ. ., ลาน้ำเที่ยง อ., อินทนิล จ. ., ขันตี ธ. ., ดอนอ่อนเบ้า อ., พันธ์สมบูรณ์ ส. ., & ดีบุญมี ส. . (2025). รูปแบบการพัฒนาระบบสวัสดิการเกื้อกูลสำหรับคนยากจนในชุมชน จังหวัดกาฬสินธุ์. วารสารการบริหารปกครอง มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์, 14(2), 318–340. https://doi.org/10.14456/gjl.2025.33