ศักยภาพและความท้าทายของผู้ไกล่เกลี่ยหญิงมุสลิมในระบบยุติธรรม แบบพหุนิยมทางกฎหมายในจังหวัดชายแดนภาคใต้
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทของผู้หญิงมุสลิมในกระบวนการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ ศักยภาพและปัจจัยความสำเร็จ รวมทั้งปัญหาและอุปสรรคที่พบเจอในการทำงาน เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกกับกลุ่มตัวอย่าง 15 คน ประกอบด้วย ผู้หญิงภาคประชาสังคม ผู้หญิงที่ทำงานในกระบวนการไกล่เกลี่ย สตรีนักกฎหมาย และผู้นำศาสนา ใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหาและการวิเคราะห์เชิงธีม ผลการศึกษาพบว่า สตรีมุสลิมมีบทบาทในการไกล่เกลี่ยที่หลากหลาย แบ่งออกเป็นสามกลุ่มหลัก ได้แก่ นักไกล่เกลี่ยในประเด็นความรุนแรงในพื้นที่ นักไกล่เกลี่ยในประเด็นครอบครัวและมรดก และนักไกล่เกลี่ยในชั้นศาล จุดแข็งสำคัญ ได้แก่ ความเป็นผู้หญิงที่อ่อนโยนและเข้าถึงเหยื่อได้ง่าย ความเป็นสตรีมุสลิมที่สร้างความเชื่อมั่น บทบาทความเป็นแม่ และการนำหลักการอิสลามมาปรับใช้ในการไกล่เกลี่ย อย่างไรก็ตาม ยังพบปัญหาสำคัญ ได้แก่ การขาดความเชื่อมั่นจากคู่ความในช่วงแรก การขาดงบประมาณสนับสนุน และความเสี่ยงด้านความปลอดภัย ผู้นำชุมชนให้การยอมรับและสนับสนุนบทบาทของนักไกล่เกลี่ยสตรีมุสลิมอย่างเต็มที่ การศึกษานี้แสดงให้เห็นถึงศักยภาพของสตรีมุสลิมในการเป็นกลไกสำคัญในการสร้างสันติสุขและแก้ไขความขัดแย้งในพื้นที่ชายแดนภาคใต้อย่างยั่งยืน
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution 4.0 International License.
O ความคิดเห็นใดๆ ที่ลงตีพิมพ์ใน CMU Journal of Law and Social Sciences เป็นของผู้เขียน (ความคิดเห็นใดๆ ของผู้เขียน กองบรรณาธิการ CMU Journal of Law and Social Sciences ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย)
O กองบรรณาธิการ CMU Journal of Law and Social Sciences ไม่สงวนสิทธิ์ในการคัดลอกแต่ให้อ้างอิงแหล่งที่มาด้วย
เอกสารอ้างอิง
Anderson, Miriam J, Elizabeth S Corredor, and Julia Zulver. "Rethinking Failure: Feminist Peacebuilding and the Peace Continuum in Violent and Illiberal “Post-Conflict” Settings." Global Studies Quarterly 5, no. 1 (2025): ksaf008.
Catherine Turner. “‘Soft Ways of Doing Hard Things’: Women Mediators and the Question of Gender in Mediation.” Peacebuilding 8, no. 4 (2019): 383 - 401. https://dx.doi.org/10.1080/21647259.2019.1664369.
Fontana, Giuditta. "Involving Women in Peace Deals Reduces Chance of a Conflict Restarting by up to 37%. The Conversation." 2025. https://theconversation.com/involving-women-in-peace-deals-reduces-chance-of-a-conflict-restarting-by-up-to-37-268325.
Habermas, Jürgen, and Polity Press. "The Public Sphere: An Inquiry into a Category of Bourgeois Society." Polity (1989).
Joakim Kreutz Cárdenas, and Magda Lorena. “The Women and Men That Make Peace: Introducing the Mediating Individuals (M-Ind) Dataset.” Journal of Peace Research 62, no. 2024 (2024): 182 - 92. https://dx.doi.org/10.1177/00223433231211761.
Martinez-Cuadros, Rosa. "Negotiating Islam and Feminism: The Political and Social Participation of Muslim Women in Barcelona." Journal of Contemporary Religion 39, no. 3 (2024): 407-24.
Ramizah Wan Muhammad. “The Theory and Practice of Sulh (Mediation) in the Malaysian Shariah Courts.” IIUM Law Journal 16, no. 1 (2008): 33-50.
UN Women. "Facts and Figures: Women's Leadership and Political Participation." 2025. https://www.unwomen.org/en/articles/facts-and-figures/facts-and-figures-womens-leadership-and-political-participation.
Virginia Braun, and Victoria Clarke. “Using Thematic Analysis in Psychology.” Qualitative Research in Psychology 3, no. 2 (2006): 77-101. https://dx.doi.org/10.1191/1478088706qp063oa.
เชาวณี ผิวจันทร์. “ปัญหาและแนวทางการพัฒนาการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทคดีปกครองในศาลปกครองไทย.” วารสารการบริหารการปกครองและนวัตกรรมท้องถิ่น 8, no. 1 (2568): 93-110. https://dx.doi.org/10.14456/jlgisrru.2024.7.
ดวงหทัย บูรณเจริญกิจ. “ผู้หญิงที่ชายขอบของกระบวนการสันติภาพชายแดนใต้: มุมมองของผู้หญิงผู้ได้รับผลกระทบ.” วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร 5, no. 1 (2561): 14-27. https://so03.tci-thaijo.org/index.php/journal-peace/article/view/79285.
ฟาฏิมะฮ์. “การสัมภาษณ์กับผู้ไกล่เกลี่ยหญิงมุสลิม.” 9 มิถุนายน 2565.
มะรอนิง สาแลมิง, อะห์มัด ยี่สุ่นทรง, นุมาน แวอุเซ็ง, ฆอซาลี เบ็ญหมัด, และ ซัยนูรดีน นิมา. “การพัฒนาระบบและศักยภาพการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทว่าด้วยครอบครัว และมรดกตามบทบัญญัติแห่งศาสนาอิสลามในจังหวัดชายแดนภาคใต้.” รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์. สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์, สำนักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม, กระทรวงยุติธรรม (2555).
มูนา. “การสัมภาษณ์กับผู้ไกล่เกลี่ยหญิงมุสลิม.” 28 เมษายน 2565.
สำนักงานศาลยุติธรรม. “คู่มือการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทตามพระราชบัญญัติการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท พ.ศ. 2562.” สำนักงานส่งเสริมตุลาการ สืบค้นเมื่อวันที่ 1 กันยายน 2568, https://oja.coj.go.th/th/file/get/file/2022030718437bcf339f1ddfd72f5626ffb240e1111530.pdf.
สุทธิศักดิ์ ดือเระ, ธวัช นุ้ยผอม, นิเลาะ แวอุเซ็ง, ฆอซาลี เบ็ญหมัด, และ โศรดา หะลี “กระบวนการยุติธรรมทางเลือก: สภาพการดำเนินการระงับข้อพิพาททางเลือก ของประชาชนในพื้นที่ชุมชนจังหวัดชายแดนภาคใต้.” วารสารอิสลามศึกษา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ 9, no. 2 (2561): 1-14. https://so03.tci-thaijo.org/index.php/JOIS/article/view/188383.
สุทธิศักดิ์ ดือเระ, และ มะรอนิง สาแลมิง. “การระงับข้อพิพาททางอาญาโดยชุมชนมุสลิมในสามจังหวัดชายแดนใต้.” วารสาร AL-NUR บัณฑิตวิทยาลัยมหาวิทยาลัยฟาฏอนี 16, no. 30 (2564): 45-62. https://so01.tci-thaijo.org/index.php/NUR_YIU/article/view/246201.
เสาวรส ปลื้มใจ, และ อุทิศ สังขรัตน์. “ผู้หญิงกับการสร้างสันติภาพชายแดนใต้.” วารสารมนุษยศาสตร์สังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ 10, no. 1 (2558): 25-42. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/HUSOTSU/article/view/43627.
อัยนา. “การสัมภาษณ์กับผู้ไกล่เกลี่ยหญิงมุสลิม.” 29 เมษายน 2565.
อัสมา. “การสัมภาษณ์กับผู้ไกล่เกลี่ยหญิงมุสลิม.” 11 พฤษภาคม 2565.
อาอิซะฮ์. “การสัมภาษณ์กับผู้ไกล่เกลี่ยหญิงมุสลิม.” 28 เมษายน 2565.
อิบรอฮีม. “การสัมภาษณ์กับผู้ไกล่เกลี่ยมุสลิม.” 6 พฤษภาคม 2565.
ฮาฟิสสา สาและ. “ผู้หญิงมุสลิมท่ามกลางความขัดแย้ง: การเปลี่ยนผ่านจากเหยื่อสู่ผู้ขับเคลื่อนงานสันติภาพ.” วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2553.
