มรดกทางประวัติศาสตร์และการบังเกิด “ตุลาการภิวัตน์” ในรัฐไทย Historical Legacy and the Construction of Judicial Activism in Thai State

บทคัดย่อ

กระบวนการ “ตุลาการภิวัตน์” เกิดขึ้นได้เนื่องจากวัฒนธรรมทางความคิด ที่สั่งสมมายาวนาน ภายใต้ระบบการปกครองแบบเผด็จการที่ชนชั้นกลาง ขาดอำนาจต่อรองและไม่สามารถตรวจสอบการใช้อำนาจจึงต้องการให้ “คนดี” มีอำนาจ และใช้ “คุณธรรม” ในการควบคุมผู้ปกครอง ขณะเดียวกันก็พยายาม ถวายพระราชอำนาจให้สถาบันพระมหากษัตริย์เพื่อ “พึ่งพระบารมี” ของพระองค์ ในการแก้ไขปัญหาเมื่อมีการใช้อำนาจในทางมิชอบ ทำให้ชนชั้นกลางต้องการ “ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข”1

วัฒนธรรมความคิดทางการเมืองดังกล่าวข้างต้นสัมพันธ์กับการให้ ความหมายว่า “ราษฎรส่วนใหญ่ยังไม่พร้อมสำหรับประชาธิปไตย” “นักการเมือง เป็นคนเลวและไร้สมรรถภาพ” และ “พรรคการเมืองไทยยังอ่อนแอ” เมื่อเกิด ปัญหาผู้นำประเทศไม่เป็น “คนดี” จึงไม่อาจพึ่งพาระบบรัฐสภาได้ จำเป็นต้อง “พึ่งพระบารมี” ของพระมหากษัตริย์ ซึ่งพระราชกรณียกิจต่างๆ และอิทธิพลของอุดมการณ์กษัตริย์นิยมแบบ “พ่อแห่งชาติ” ทำให้ชนชั้นกลางเชื่อมั่นว่าพระองค์ ทรงมีพระอัจฉริยภาพและความเมตตากรุณาอย่างสูงต่อราษฎร ทั้งนี้ การสร้าง และการผลิตซ้ำความหมายของ “การปกครองแบบไทย” และ “ประชาธิปไตยแบบ ไทย” ที่พัฒนามาสู่ “ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข” ทำให้บทบาททางการเมืองของพระมหากษัตริย์มีความชอบธรรม เมื่อถึงกลาง ทศวรรษ 2530 คนหลายกลุ่มแม้แต่นักวิชาการที่มีความคิดเสรีนิยมต่างก็ให้ ความสำคัญแก่พระมหากษัตริย์ในการแก้ไขวิกฤตทางการเมือง ซึ่งมีส่วนเสริมสร้าง “พระราชอำนาจนำ” ให้สูงส่งยิ่งขึ้น และทำให้คนทั้งหลายหวังพึ่ง “พระบารมี” มากยิ่งขึ้น

เมื่อถึงปลายทศวรรษ 2540 มรดกวัฒนธรรมทางความคิดและการผลิตซ้ำความหมายหลายประการ รวมทั้งการสร้างความกลัวต่อ “ระบอบทักษิณ” โดยการ สร้างความหมายว่าเป็น “ทุนสามานย์” หรือ “นักการเมืองเลว” ที่จะทำลาย ความมั่นคงของ “ชาติไทย” และ “ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ ทรงเป็นประมุข” ได้กลายเป็นเงื่อนไขสำคัญของการเกิด “ตุลาการภิวัตน์” เพื่อให้ ตุลาการใช้อำนาจทางการเมืองแทนพระมหากษัตริย์ อย่างไรก็ตาม ชนชั้นกลาง ระดับล่างรับรู้กระบวนการดังกล่าวนี้ว่าเป็นการรักษาอำนาจของ “อำมาตย์” และ “สองมาตรฐาน” จึงเป็นการปะทะกันระหว่างวัฒนธรรมทางความคิดและ ความหมายสองแบบที่เป็นปัจจัยสำคัญของความขัดแย้งและการต่อสู้ทางการเมือง สืบมา

Development of “judicial activism” gradually constructs from ideological culture in the extensive time. In the dictatorship era in which the middle class has less bargaining and examining power, so that they want to have “good people” hold the power and employ the “virtue” controlling the government. At the same time, they at­tempt to bestow such power to the monarch “asking for the monar­chical prestige” to resolve the crisis when abuse of power arises. For this reason, the middle class requires “Constitutional Monarchical Democracy.” 2

Such political ideological culture relates to the idea of “the people are not ready for democracy”; “the politicians are bad and incompetent”; and “political parties are still weak.” When the gov­ernment leader is not a “good people” therefore the Thais cannot rely on the Parliamentary System. Hence, they have to “asking for monarchical prestige” from the King who has the royal activities and influential ideology of royalism as “National Father” in which they have faith. Accordingly, construction and reproduction of “Thai gov­ernance” and “Thai democracy” have developed to “Constitutional Monarchical Democracy” and lead to legitimize political role of the monarch. In the mid of 2530s, many groups, include liberal scholars, prioritized the monarchy’s role to cure the political crisis. This type movement reassures “the prerogative” and increasingly inspire many people to rely on “monarchical prestige.”

In the late 2540s, this traditional culture of such idea and re­production of several significance -- include the fear of "Thaksinomics" signifying various words, namely “evil monetary” or “bad politicians” which will destroy “Thai Nation” and “Constitutional Monarchical Democracy” – is an important factor to shape “judicial activism” and to pursue the judiciary perform the role for the monarch in politics. However, the middle class and grassroots perceive this formation as the power preservation of the “aristocrats” and “double standard.” Hence, there is a clash between ideological culture and parallel think­ing as critical features of the political conflicts since.