พลวัตเรือนพื้นถิ่นปกาเกอะญอ: การศึกษาสถาปัตยกรรม ผ่านการผลิตสื่อมานุษยวิทยาทัศนา

Phisutthilaksana Boonto

doi:10.14456/psruhss.2024.14

Authors

Phisutthilaksana Boonto Faculty of Humanities and Social Sciences, Chiang Mai Rajabhat University, Chiang Mai 50300

DOI:

https://doi.org/10.14456/psruhss.2024.14

Keywords:

Paka-kyaw karen, Visual anthropology, Vernacular houses, Architecture

Abstract

The dynamic of Paka Kyaw Karen vernacular houses from 1957 to 2019 were investigated using the visual anthropology method. The study was conducted in Mae Kha Pu Piang Village, Bo Kaeo Sub-district, Samoeng District, Chiang Mai Province, revealing the different of seven vernacular house styles. Six significant factors were identified as drivers of change: lifestyle and occupation, religion and beliefs, economy, natural resources, climate change, and public health. They are preserved due to two core factors: lifestyle and occupation, and religion and beliefs. It reflects a compromise with beliefs related to ancestors, ways of life and community resource management. Moreover, it is also influenced by the interplay of state governance with the traditional social and cultural structures of ethnic groups.

Visual anthropological research can describe the phenomenon of primary changes in vernacular houses from the perspective of ethnic communities. According to the findings of the media assessment, local communities are interested in adding content for educational and cultural management purposes. Experts additionally recommend including geo-social and cultural aspects to increase public engagement and understanding. Future research should include architectural, technology and information media, and historical approaches.

References

ธนิศร์ เสถียรนาม, และนพดล ตั้งสกุล. (2559). สถานภาพผลงานวิชาการการศึกษาเรือนพื้นถิ่นในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย. วารสารวิชาการสิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างวินิจฉัย, 15(1), 59-75.

นฤมล ลภะวงศ์, และอนุรักษ์ ปัญญานุวัฒน์. (2557). กระบวนการจัดการเพื่อรักษาอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ปกาเกอะญอบ้านหนองมณฑา อำเภอแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิชาการการท่องเที่ยวไทยนานาชาติ, 10(2), 44-55.

พงศ์ชวิน อุดหนุนสมบัติ, และเทิดศักดิ์ เตชะกิจขจร. (2561). กระบวนการก่อสร้างเรือนปกาเกอะญอแบบดั้งเดิมกรณีศึกษาโครงการบ้านวัฒนธรรมบ้านโป่งลึก-บางกลอย อำเภอแก่งกระจาน จังหวัดเพชรบุรี. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

พิสุทธิลักษณ์ บุญโต (บ.ก.). (2562). ปกาเกอะญอ ณ ว่าเป่อโข่: เรื่องราวผู้คนและชุมชนบ้านแม่ขะปูเปียง อำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่. เชียงใหม่: ทริโอ แอดเวอร์ไทซิ่ง แอนด์ มีเดีย.

มริษฎดา สมใจมาก, และเชาวลิต สัยเจริญ. (2562). พลวัตเรือนพื้นถิ่นของชาวกะเหรี่ยงปกาเกอะญอในพื้นที่ต้นน้ำแม่แจ่มอำเภอกัลยานิวัฒนา จังหวัดเชียงใหม่. วารสารสิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างวินิจฉัย คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 18(2), 1-19.

วรเมธ ยอดบุ่น. (2548). อัตลักษณ์ของชาติพันธุ์ในบริบทการท่องเที่ยว: ศึกษากรณีหมู่บ้านรวมมิตร อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

วิฑูรย์ เหลียวรุ่งเรือง, และลลิตา จรัสกร. (2561). พลวัตสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นลาหู่ในพื้นที่ภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย. เจ-ดี: วารสารวิชาการ การออกแบบสภาพแวดล้อม, 5(1), 45-59.

ศุภกร ชูทรงเดช, ทรงศักดิ์ ปัญญา, จตุพร ปิยสุรประทีป, วรรณธวัช พูนพาณิชย์, เสาวลักษณ์ เขียนนอก, วัชรินทร์ มณีวงษ์, จุฑามาส เรืองยศจันทนา. (2556). เล่าเรื่องผ่านสายตาคนท้องถิ่น คู่มือประกอบการสร้างสื่อสารคดีเชิงมานุษยวิทยา. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).

สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ. (2562). คลังข้อมูลงานวิจัยไทย. สืบค้น 2 พฤษภาคม 2565, จาก http://researchgateway.in.th/search/index

สุวิชาน พัฒนาไพรวัลย์. (2561). รูปแบบเขตสังคมและวัฒนธรรมพิเศษ ชุมชนปกาเกอะญอฤๅษีคนต้นทะเล

บ้านมอทะ-หม่องกว๊ะ ตําบลแม่จัน อําเภออุ้มผาง จังหวัดตาก. วารสารวิจิตรศิลป์, 9(1), 195-257.

อัครพงศ์ อนุพันธ์พงศ์. (2550). บ้านเรือนชาวเขากะเหรี่ยงปกาเกอะญอ: ความยั่งยืนและการปรับตัวภายใต้นิเวศวัฒนธรรมไร่หมุนเวียน (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศิลปากร.

อาณาจักร หลักชัย, และวีระ อินพันทัง. (2560). การแปรเปลี่ยนของสถาปัตยกรรมเรือนอยู่อาศัยที่สัมพันธ์กับปัจจัยด้านเศรษฐกิจ: กรณีศึกษาบ้านปลาค้าว ตำบลปลาค้าว อำเภอเมือง จังหวัดอำนาจเจริญ. วารสารดำรงวิชาการ, 16(2), 86-114.

Guindi, F. E. (2015). Chapter 13: Visual Anthropology. In Bernard, H. R. and Gravlee, C. C. (eds) Handbook of Methods in Cultural Anthropology (2nd Ed.). Washington D.C.: Rowman & Littlefield.

Paula, R. F., & Cóias, V. (2015). Practices resulting from seismic performance improvement on heritage intervention. In Seismic Retrofitting: Learning from Vernacular Architecture (pp. 23-28). CRC Press. https://doi.org/10.1201/b18856-4

Schäuble, M. (2018). Visual anthropology. The International Encyclopedia of Anthropology, 1-21. https://doi.org/10.1002/9781118924396.wbiea1969