หลักการตรวจสอบค้นหาความจริงในชั้นการสอบสวน : ศึกษาตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาไทย

อัคคกร  ไชยพงษ์; ณัฏฐณิชา  ยิ้มซ้าย

doi:10.14456/psruhss.2025.1

ผู้แต่ง

อัคคกร ไชยพงษ์ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี จังหวัดสุราษฎร์ธานี 84100 https://orcid.org/0000-0003-3232-5582
ณัฏฐณิชา ยิ้มซ้าย คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี จังหวัดสุราษฎร์ธานี 84100

DOI:

https://doi.org/10.14456/psruhss.2025.1

คำสำคัญ:

หลักการตรวจสอบค้นหาความจริง , หลักสิทธิมนุษยชน , ชั้นการสอบสวน

บทคัดย่อ

หลักการตรวจสอบค้นหาความจริงในชั้นการสอบสวนเป็นกระบวนการสำคัญในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมพยานหลักฐานที่ถูกต้อง ครบถ้วนและเชื่อถือได้ เพื่อนำไปสู่การพิจารณาคดีที่เป็นธรรม หลักการดังกล่าวอยู่บนพื้นฐานของกฎหมายและแนวปฏิบัติที่กำหนดให้พนักงานสอบสวนดำเนินการด้วยความเป็นกลาง ปราศจากอคติ และคุ้มครองสิทธิของผู้ถูกกล่าวหา

กระบวนการสอบสวนมักอาศัยหลักฐานทางกายภาพ คำให้การของพยาน เอกสาร และพยานหลักฐานทางนิติวิทยาศาสตร์ โดยมีหลักการที่สำคัญประกอบด้วย หลักความเป็นอิสระของพนักงานสอบสวน หลักความถูกต้องของกระบวนการรวบรวมพยานหลักฐาน รวมถึงหลักการคุ้มครองสิทธิของผู้ที่เกี่ยวข้อง นอกจากนี้ การสอบสวนที่มีประสิทธิภาพต้องใช้เทคนิคที่ทันสมัย ในการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงลึก ทั้งนี้ เพื่อให้กระบวนการสอบสวนสามารถค้นหาความจริงได้อย่างถูกต้องและแม่นยำมากที่สุด

การศึกษานี้ จึงมุ่งเน้นการวิเคราะห์หลักการตรวจสอบค้นหาความจริงในชั้นสอบสวน ทั้งในเชิงทฤษฎีและปฏิบัติ ตลอดจนปัจจัยที่เป็นอุปสรรคต่อการดำเนินการสอบสวนที่มีประสิทธิภาพ เพื่อนำไปสู่การพัฒนากระบวนการสอบสวนให้มีความเป็นธรรมและสอดคล้องกับหลักสิทธิมนุษยชนมากยิ่งขึ้น ดังนั้นผลจากการศึกษาเสนอว่าการส่งเสริมความเป็นอิสระของพนักงานสอบสวน และการนำเทคโนโลยีมาช่วยวิเคราะห์ข้อมูลหลักฐานจะช่วยยกระดับความแม่นยำ และความโปร่งใสในกระบวนการสอบสวน

เอกสารอ้างอิง

กิตติศักดิ์ ทุมเสน. (2566). มาตรการสนับสนุนความน่าเชื่อถือข้อมูลพยานหลักฐานอิเล็กทรอนิกส์ในกระบวนการยุติธรรม (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). พะเยา: มหาวิทยาลัยพะเยา.

เข็มชัย ชุติวงศ์. (ม.ป.ป.). วิวัฒนาการการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนในกระบวนการยุติธรรมทางอาญาของไทย (รายงานประกอบการอบรมหลักสูตรหลักนิติธรรมเพื่อประชาธิปไตย) กรุงเทพฯ: วิทยาลัยรัฐธรรมนูญ สำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ.

คณิต ณ นคร. (2564). กฎหมายพิจารณาความอาญา เล่ม 1 (พิมพ์ครั้งที่ 10). กรุงเทพฯ: วิญญูชน.

ชยาธร เฉียบแหลม. (2565). บทบาทการค้นหาความจริงในคดีอาญาของศาลไทย: ศึกษาเปรียบเทียบกับต่างประเทศ. วารสารนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 51(2), 215–249. https://so05.tci-thaijo.org/index.php/tulawjournal/article/view/257512/175030

ชัชทพงษ์ เชื้อดี. (2561). การเปรียบเทียบพยานเอกสารกับพยานหลักฐานอิเล็กทรอนิกส์. วารสารวิชาการศรีปทุม ชลบุรี, 15(2), 90 – 97. https://www.chonburi.spu.ac.th/journal/booksearch/upload/1799-Chudtapong%201.pdf

ณัฐพล จันทร์สุข, และธานี วรภัทร. (ม.ป.ป). การค้นหาความจริงเกี่ยวกับคดีในชั้นเจ้าพนักงาน (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์.

มติชน. (2565). ย้อนคดีเชอรี่แอน “แพะในตำนาน” คดีประวัติศาสตร์ยืดเยื้อ จ่าย 26 ล้าน ไถ่บาป “ตำรวจ” ยื้อจนสุดทาง. สืบค้น 20 มิถุนายน 2568, จาก https://www.matichon.co.th/weekly/featured/article_20990

วีระยุทธ คําชัย. (2561). ปัญหาทางกฎหมายในการใช้อำนาจของพนักงานสอบสวนในการแสวงหาพยานหลักฐานตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 131 (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). ชลบุรี: มหาวิทยาลัยบูรพา.

สมัคร เชาวภานันท์. (ม.ป.ป). หลักสิทธิมนุษยชนกับการค้นหาความจริงในคดีอาญา (รายงานประกอบการอบรมหลักสูตรหลักนิติธรรมเพื่อประชาธิปไตย รุ่นที่ 4). กรุงเทพฯ: วิทยาลัยรัฐธรรมนูญ สำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ.

สำนักงานกิจการยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม. (2565). การพัฒนามาตรฐานระบบการดำเนินคดีอาญาในชั้นสอบสวน เพื่อยกระดับความเชื่อมั่นของประชาชน (กระบวนการยุติธรรมทางอาญาไทยที่พึงปรารถนา). กรุงเทพฯ: สำนักงานกิจการยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม.

สุรภา วัฒนากลาง. (2566). มาตรการตรวจสอบและถ่วงดุลการใช้ดุลพินิจในการสั่งไม่ฟ้องของพนักงานอัยการ (การค้นคว้าอิสระปริญญามหาบัณฑิต). นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

อัคคกร ไชยพงษ์. (2562). อาชญาวิทยาและทัณฑวิทยา (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์เดือนตุลา.

อัคคกร ไชยพงษ์. (2568). สิทธิมนุษยชนกับบูรณาการในงานยุติธรรมทางอาญา. นนทบุรี: สามดี ออลล์.

เอกวุฒิ ลิปตพัลลภ. (ม.ป.ป). หลักนิติธรรมกับการอํานวยความยุติธรรมทางอาญาของพนักงานสอบสวน (รายงานประกอบการอบรมหลักสูตรนิติธรรมเพื่อประชาธิปไตย รุ่นที่ 3). กรุงเทพฯ: วิทยาลัยรัฐธรรมนูญ สำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ.

เอกวุฒิพงษ์ คงฤทธิ์. (ม.ป.ป). ปัญหากฎหมายที่เกี่ยวกับการพิสูจน์ความผิดหรือความบริสุทธิ์ของผู้ต้องหาในเรื่องที่ถูกกล่าวหา (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). สงขลา: มหาวิทยาลัยรามคำแหง.

ACIS Professional. (ม.ป.ป). การสืบหาหลักฐานดิจิทัล Digital Evidence. สืบค้น 15 มกราคม 2568, จาก https:// www.acisonline.net/?p=9750

United Nations Office on Drugs and Crime (n.d.). Handling of digital evidence. สืบค้น 20 มิถุนายน 2568, จาก https://sherloc.unodc.org/cld/ar/education/tertiary/cybercrime/module-6/key-issues/handling-of-digital-evidence.html