การพัฒนาโมเดลเชิงสาเหตุของภาวะผู้นำการปรับเปลี่ยน และวัฒนธรรมองค์การ เชิงสร้างสรรค์ ที่ส่งผลต่อความเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ในสถานศึกษา  สังกัดองค์การปกครองส่วนท้องถิ่น จังหวัดพิจิตร

Nattapoom Prachai; Nattakan  Prachanban; Phitthaya  Saengsawang; Anucha  Kornpuang

doi:10.14456/psruhss.2025.37

Authors

Nattapoom Prachai Faculty of Education, Naresuan University, Phitsanulok 65000
Nattakan Prachanban Faculty of Education, Naresuan University, Phitsanulok 65000
Phitthaya Saengsawang Faculty of Education, Naresuan University, Phitsanulok 65000
Anucha Kornpuang Faculty of Education, Naresuan University, Phitsanulok 65000

DOI:

https://doi.org/10.14456/psruhss.2025.37

Keywords:

Adaptive leadership, Constructive organizational culture, Learning organization, Causal model

Abstract

This study aims to develop and examine the consistency of a causal model of the adaptive leadership affecting the learning organization, with the constructive organizational culture as a mediating variable among administrators and teachers in schools under the jurisdiction of local administrative organizations in Phichit Province. The study was conducted using empirical data from a sample of 320 administrators and teachers, selected through multi-stage sampling. The research instrument was a five-point Likert scale questionnaire with a reliability coefficient of 0.990, and Mplus statistical software was used for data analysis.

The research findings revealed that: 1) The developed causal model of the adaptive leadership and the constructive organizational culture influencing the learning organization in schools under local administrative organizations in Phichit Province comprised three latent variables and 16 observed variables. The relationships between the observed variables were all positively correlated, with correlation coefficients ranging from .424 to .753, indicating statistically significant medium to very high correlations at the .01 level. Structural validity analysis of the three latent variable measurement models confirmed their structural validity, with factor loadings ranging from 0.684 to 0.884, all statistically significant at the .05 level. 2) The model demonstrated consistency with empirical data, as indicated by a p-value greater than .05 (p-value = 0.093), CFI and TLI values close to 1 (CFI = 0.995, TLI = 0.994), and RMSEA and SRMR values close to 0 (RMSEA = 0.025, SRMR = 0.024). The analysis of causal relationships affecting the learning organization in schools indicated that the learning organization was directly influenced by both the adaptive leadership and the constructive organizational culture. The constructive organizational culture had the highest direct influence, with an effect size of 0.640, followed by the adaptive leadership, with an effect size of 0.263. Additionally, the learning organization was indirectly influenced by the adaptive leadership through the constructive organizational culture, with an effect size of 0.708.

References

กเฌอ วรรณประเสริฐ. (2566). แนวทางการพัฒนาครูโรงเรียนโพธิสารพิทยากรตามแนวคิดภาวะผู้นำการปรับเปลี่ยน. Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD). 13246. https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/13246

จารุณี ปิตโต. (2564). สภาพและแนวทางพัฒนาการบริหารงานบุคคลในโรงเรียนสังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดพิจิตร (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). พิษณุโลก: มหาวิทยาลัยนเรศวร.

จารุวรรณ เมืองเจริญ และสันติธร ภูริภักดี. (2562). ผลกระทบของการปรับตัวและค่านิยมในการทำงานที่มีผลต่อวัฒนธรรมองค์การเชิงสร้างสรรค์ของนักศึกษาฝึกปฏิบัติงานในบริษัทเอกชน. วารสารการบัญชีและการจัดการ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 11(3), 29-39.

ชนิตา สินธพพันธุ์ และธรรมรัตน์ จังศิริวัฒนา. (2565). บทบาทตัวแปรกำกับของแรงจูงใจของพนักงานต่อความสัมพันธ์ของภาวะผู้นำ แบบปรับตัวกับประสิทธิภาพในการทำงานและความผูกพันในองค์การของพนักงาน กรณีศึกษา องค์การแห่งหนึ่งที่อยู่ภายใต้แผนการฟื้นฟูกิจการ. วารสารบริหารธุรกิจและสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง, 5(3), 30-47.

ณฐาพัชร์ วรพงศ์พัชร์, สุริยะ วชิรวงศ์ไพศาล, พงษ์ศักดิ์ ผกามาศ และจิรนันท์ ใหญ่ลำยอง. (2565). แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำแบบปรับตัวของผู้บริหารสถาบันการอาชีวศึกษามืออาชีพภายใต้สถานการณ์วิถีปกติใหม่และวิถีถัดไปในภาคตะวันออกของประเทศไทย (วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต). บุรีรัมย์: มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์.

ณัฎฐนิช มณีวรรณ์. (2566). การวิเคราะห์โมเดลสมการโครงสร้างที่ส่งผลต่อการปรับตัวของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย แผนการเรียนวิทยาศาสตร์-คณิตศาสตร์ สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา (การค้นคว้าอิสระปริญญามหาบัณฑิต). พิษณุโลก: มหาวิทยาลัยนเรศวร.

ณัฐพร สายศร, วรรณวิศา สืบนุสรณ์, คล้ายจำแลง และสุดารัตน์ สารสว่าง. (2563). ความสัมพันธ์ระหว่างภาวะผู้นำการปรับเปลี่ยนของผู้บริหารสถานศึกษากับการเป็นโรงเรียนแห่งการเรียนรู้ของโรงเรียนสังกัดกรุงเทพมหานคร. วารสารครุศาสตร์ปริทรรศน์, 7(2), 147-161.

นครินทร์ วนกิจไพบูลย์. (2564). Adaptive Leadership ทักษะที่ผู้นำยุคนี้ต้องมี. จาก https://thestandard.co/podcast/thesecretsauce426/

นริศรา อินทรรุจิกุล, อุไรวรรณ ชัยชนะวิโรจน์ และจิรรัตน์ หรือตระกูล. (2561). อิทธิพลของวัฒนธรรมองค์การแบบสร้างสรรค์ต่อการเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ของพยาบาลวิชาชีพโรงพยาบาลแพร่. วารสารการพยาบาลและสุขภาพ, 12(4), 9-15.

บุญช่วย ศิริเกษ. (2560). การศึกษาวัฒนธรรมองค์การแบบสร้างสรรค์กับการเป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้ในมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย วิทยาเขตศรีล้านช้าง. วารสารสมาคมนักวิจัย, 22(2), 65-80.

ปกรณ์ ประจันบาน และณัฐกานต์ ประจันบาน. (2567). การพัฒนาเครื่องมือวัดทักษะการทำงานที่หลากหลายของครูระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานในประเทศไทย. Journal of Education and Innovation, 26(1), 191-203.

มุกดา คำอานา. (2557). ความสัมพันธ์ระหว่างวัฒนธรรมองค์การเชิงสร้างสรรค์กับการพัฒนาตนเองของครูในทัศนะของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี.

วรพัทธ์ ดีอนันต์กรณ์ และต้องลักษณ์ บุญธรรม. (2566). การวิเคราะห์องค์ประกอบภาวะผู้นำการปรับเปลี่ยนของครูประถมศึกษา จังหวัดปทุมธานี. วารสารการบริหารและนิเทศการศึกษา มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 14(2), 65-76.

วรรัตน์ เทพมะที. (2558). ความสัมพันธ์ระหว่างวัฒนธรรมองค์การแบบสร้างสรรค์กับการทำงานเป็นทีมของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต 2 (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี.

วรวรรณ ชื่นพินิจสกุล. (2555). ภาวะผู้นำและรูปแบบบรรยากาศองค์กรที่ส่งผลกระทบต่อลักษณะวัฒนธรรมองค์กร ขององค์กรในเขตกรุงเทพมหานคร (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

วิลาวัณย์ หงส์นคร. (2566). บันทึกเรื่องเด่นรางวัลพระปกเกล้า: ท้องถิ่นในโลกยุควูก้า (VUCA WORLD). กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า.

วีรยา สัจจะเขตต์. (2563). การพัฒนาแนวทางการเป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้ของโรงเรียนขยายโอกาส สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาขอนแก่น เขต 5 (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.

สุทญา อร่ามรัตน์. (2562). ความเป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้ของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 17 (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). จันทบุรี: มหาวิทยาลัยราชภัฏรำไพพรรณี.

สุธรรม สิกขาจารย์, ทัศนีย์ ช่อเทียนทิพย์, วิรัตน์ มณีพฤกษ์ และนำพล ม่วงอวยพร. (2562). การทบทวนแนวคิดเกี่ยวกับสถานศึกษาในฐานะเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้. วารสารวิชาการการจัดการภาครัฐและเอกชน, 1(1), 26-38.

สุวัฒน์ จุลสุวรรณ์. (2563). ความสัมพันธ์ระหว่างภาวะผู้นำการปรับเปลี่ยนกับประสิทธิผลการบริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยการจัดการและเทคโนโลยีอีสเทิร์น, 17(2), 28–40.

อินทิรา อำมโภช. (2565). การเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้กับแนวปฏิบัติวิถีใหม่ของโรงเรียน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาพระนครศรีอยุธยา เขต 1 (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศิลปากร.

Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis: A global perspective. Pearson.

Chughtai, M. S., Syed, F., Naseer, S., & Chinchilla, N. (2024). Role of adaptive leadership in learning organizations to boost organizational innovations with change self-efficacy. Current Psychology, 43(33), 27262-27281. https://doi.org/10.1007/s12144-023-04669-z

Heifetz, R. A., & Laurie, D. L. (2002). The work of leadership. Harvard Business Review. https://hbr.org/2001/12/the-work-of-leadership

Senge, P. M. (1990). The fifth discipline: The art and practice of the learning organization. Doubleday/Currency.