รูปแบบการพัฒนากระบวนการมีส่วนร่วมในการขับเคลื่อนหลักบวร เพื่อสร้างชุมชนให้เข้มแข็งและยั่งยืน กรณีศึกษา ชุมชนบ้านคลองเตย ตำบลบึงกอก อำเภอบางระกำ จังหวัดพิษณุโลก

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อสำรวจสภาพปัญหาในการขับเคลื่อนหลักบวรเพื่อสร้างชุมชนให้เข้มแข็งและยั่งยืน 2) เพื่อศึกษาระดับการมีส่วนร่วมของประชาชนในการขับเคลื่อนหลักบวรเพื่อสร้างชุมชนให้เข้มแข็งและยั่งยืน และ 3) เพื่อศึกษารูปแบบการพัฒนากระบวนการมีส่วนร่วมในการขับเคลื่อนหลักบวรเพื่อสร้างชุมชนให้เข้มแข็งและยั่งยืน กรณีศึกษาชุมชนบ้านคลองเตย ตำบลบึงกอก อำเภอบางระกำ จังหวัดพิษณุโลก เก็บข้อมูลวิจัยเชิงปริมาณโดยใช้แบบสอบถามจากกลุ่มตัวอย่างที่ได้จากตารางสำเร็จรูปของ “Taro Yamane” ที่ระดับความคลาดเคลื่อน .05 ได้ขนาดกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 400 คน และนำมาวิเคราะห์ หาค่าสถิติ ได้แก่
หาจำนวน ค่าร้อยละ (P) ค่าเฉลี่ย ( ) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ผลการวิจัยพบว่า 1) สำรวจสภาพปัญหาในการขับเคลื่อนหลักบวรเพื่อสร้างชุมชนให้เข้มแข็งและยั่งยืน พบว่า สภาพปัญหาด้านผู้นำที่ประชาชนสะท้อนมุมมองในลำดับต้น ๆ คือ สภาพปัญหาด้านผู้นำวัด รองลงมาคือ สภาพปัญหาด้านผู้นำหมู่บ้าน และสภาพปัญหาด้านผู้นำโรงเรียน ตามลำดับ ส่วนสภาพปัญหาด้านการมีส่วนร่วมของประชาชนที่ประชาชนสะท้อนมุมมองในลำดับต้น ๆ คือ สภาพปัญหาด้านการมีส่วนร่วมของประชาชนในกิจกรรมทางศาสนา รองลงมาคือ สภาพปัญหาด้านการมีส่วนร่วมของประชาชนในกิจกรรมของชุมชน และสภาพปัญหาด้านการมีส่วนร่วมของประชาชนในกิจกรรมของโรงเรียน ตามลำดับ สำหรับสภาพปัญหาด้านการสนับสนุนจากหน่วยงานภาครัฐและเอกชนในการขับเคลื่อนหลักบวรเพื่อสร้างชุมชนให้เข้มแข็งและยั่งยืน พบว่า ไม่มีปัญหา 2) ระดับการมีส่วนร่วมของประชาชนในการขับเคลื่อนหลักบวรเพื่อสร้างชุมชนให้เข้มแข็งและยั่งยืน ทั้งหมด 5 ด้าน พบว่า โดยภาพรวม อยู่ในระดับมาก และเมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน ด้านที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุด คือ การมีส่วนร่วมด้านการรับข้อมูลข่าวสาร และรองลงมาตามลำดับ คือ การมีส่วนร่วมด้านการแสดงความคิดเห็นและร่วมวางแผน การมีส่วนร่วมด้านการดำเนินการและตัดสินใจ การมีส่วนร่วมด้านการรับผลประโยชน์ร่วมกัน และการมีส่วนร่วมด้านการติดตามและประเมินผล และ 3) รูปแบบการพัฒนากระบวนการมีส่วนร่วมในการขับเคลื่อนหลักบวรเพื่อสร้างชุมชนให้เข้มแข็งและยั่งยืน พบว่า หัวใจสำคัญที่สุดคือ บทบาทผู้นำตามหลักบวร ทั้งผู้นำหมู่บ้าน ผู้นำวัด และผู้นำโรงเรียน ทุนภายในชุมชน ทั้งปราชญ์ชาวบ้าน วัฒนธรรม ประเพณี ภูมิปัญญาท้องถิ่น ที่เป็นตัวถักร้อยเชื่อมโยงคนในชุมชนให้เป็นหนึ่งเดียว นอกจากนี้สิ่งที่ขาดไม่ได้คือ ปัจจัยสนับสนุนการมีส่วนร่วมให้ชุมชนเข้มแข็งแบบภาคประชาสังคม ไม่ว่าจะเป็นมิติของหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ตลอดจนการมีส่วนร่วมของประชาชนตามหลักบวร ทั้งด้านการรับข้อมูลข่าวสาร ด้านการแสดงความคิดเห็นและร่วมวางแผน ด้านการดำเนินการและตัดสินใจ ด้านการติดตามและประเมินผล และด้านการรับผลประโยชน์ร่วมกัน ที่สำคัญคือ การเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ การเป็นชุมชนที่มีการจัดการตนเอง การเป็นชุมชนที่มี  จิตวิญญาณ และการเป็นชุมชนที่มีสันติภาพ กล่าวคือ เป็นชุมชนที่มีความสงบสุขและคนในชุมชนมีจิตใจที่ดีงาม มีคุณภาพ และมีคุณธรรม เพื่อนำไปสู่การสร้างชุมชนให้เข้มแข็งและยั่งยืนในที่สุด