เส้นทางชีวิตของอดีตครอบครัววัยรุ่น ในฐานะผู้กระทำการ ภายใต้บริบทสังคมและวัฒนธรรมพื้นที่จังหวัดขอนแก่น

ชิศพลว์  หารี; วณิชชา ณรงค์ชัย

doi:10.14456/psruhss.2024.36

ผู้แต่ง

ชิศพลว์ หารี คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น 40002
วณิชชา ณรงค์ชัย คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น 40002 https://orcid.org/0009-0006-0906-263X

DOI:

https://doi.org/10.14456/psruhss.2024.36

คำสำคัญ:

ผู้กระทำการ , ครอบครัววัยรุ่น , เส้นทางชีวิต , เส้นทางชีวิตครอบครัววัยรุ่น

บทคัดย่อ

งานวิจัยมีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาการกำหนดเส้นทางชีวิตของอดีตครอบครัววัยรุ่นในฐานะผู้กระทำการ การศึกษาครั้งนี้ ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพแบบปรากฏการณ์นิยม โดยใช้วิธีการศึกษาแบบย้อนกลับ โดยมีหน่วยการวิเคราะห์ระดับครอบครัว เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ กลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ อดีตครอบครัววัยรุ่น ผู้ที่เปลี่ยนบทบาทจากการเป็นวัยรุ่นสู่พ่อแม่วัยรุ่นขณะที่มีอายุระหว่าง 15-19 ปี โดยมีบุตรคลอดรอดชีพร่วมกัน ณ ช่วงเวลานั้น จำนวน 8 ครอบครัว ผลการศึกษา พบว่า ครอบครัววัยรุ่นมีอายุเฉลี่ยขณะเปลี่ยนบทบาทสู่การเป็นครอบครัว โดยมีอายุเฉลี่ยของพ่อและแม่วัยรุ่นอยู่ที่ 18.0 และ 16.9 ปี ทั้งนี้ครอบครัววัยรุ่นเป็นครอบครัวที่มีความพยายามในการกำหนดเส้นทางชีวิตของตนเอง ทั้งนี้ เงื่อนไขสำคัญที่ส่งผลต่อความสามารถในการเป็นผู้กระทำการผ่านการตัดสินใจของครอบครัววัยรุ่น ประกอบด้วย คุณลักษณะของครอบครัววัยรุ่น ภูมิหลังของครอบครัวเดิม การมีปฏิสัมพันธ์และการสนับสนุนทางสังคม ด้วยเงื่อนไขข้างต้นทำให้ครอบครัววัยรุ่นกระทำการในฐานะผู้สร้างครอบครัว นักเรียนหรือนักศึกษา สมาชิกทางสังคม และผู้วางแผนเส้นทางชีวิตครอบครัวในอนาคตแตกต่างกัน

เอกสารอ้างอิง

กรมอนามัย สำนักอนามัยการเจริญพันธุ์. (2563). สถิติการคลอดของแม่วัยรุ่นประเทศไทย ปี พ.ศ. 2563. กรุงเทพฯ: กรมอนามัย สำนักอนามัยการเจริญพันธุ์ กระทรวงสาธารณสุข.

กระทรวงศึกษาธิการ. (2561). กฎกระทรวงกำหนดประเภทของสถานศึกษาและการดำเนินการของสถานศึกษาในการป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น พ.ศ. 2561. สืบค้น 10 ตุลาคม 2565, จาก https://ops.moe.go.th/

กองกฎหมาย สำนักงานปลัด กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. (2559). พระราชบัญญัติการป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น พ.ศ. 2559. สืบค้น 30 มีนาคม 2565, จาก http://law.m-society.go.th/law2016/law/view/773

ชาย โพธิสิตา. (2552). บทโหมโรง: เกิดอะไรขึ้นกับครอบครัว. ใน ชาย โพธิสิตา และสุชาดา ทวีสิทธิ์ (บรรณาธิการ). ประชากรและสังคม 2552: ครอบครัวไทยในสถานการณ์เปลี่ยนผ่านทางสังคมและประชากร. (หน้า 1-15). นครปฐม: ประชากรและสังคม.

ปัญจภรณ์ ยะเกษม, นุจรี ไชยมงคล และยุนี พงศ์จตุรวิทย์. (2561). ประสบการณ์การเป็นแม่วัยรุ่นตอนต้นชาวไทย. วารสารพยาบาลทหารบก, 19(3), 89-96.

พระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายอาญา ฉบับที่ 28 พ.ศ. 2564. (2564, 5 กุมภาพันธ์). ราชกิจจานุเบกษา. เล่มที่ 138. ตอนที่ 10. หน้าที่ 1-3.

รศรินทร์ เกรย์ และวรรณี หุตะแพทย์. (2564). นิยามครอบครัว และประเภทครอบครัว. ใน รศรินทร์ เกรย์ และกาญจนา ตั้งชลทิพย์ (บรรณาธิการ). นิยาม ประเภทครอบครัว และดัชนี ตัวชี้วัด ครอบครัวอยู่ดีมีสุข. (หน้า 20-59). สมุทรสาคร: พิมพ์ดี (สำนักงานใหญ่).

วฤษสพร ณัฐรุจิโรจน์. (2560). ครอบครัวทางเลือกและการคงอยู่ของสถาบันครอบครัว. วารสารสาขามนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์ และศิลปะ มหาวิทยาลัยศิลปากร, 10(2), 1817-2827.

วัฒนา สุกัณศีล. (2559). ครอบครัวในโลกสมัยใหม่. ใน วสันต์ ปัญญาแก้ว (บ.ก.), โลกสมัยใหม่ในชีวิตประจำวัน (น. 71-88). เชียงใหม่: วนิดาการพิมพ์.

วิไล ตาปะสี. (2558). ปัญหาแม่วัยใส: ความท้าทายของงานสาธารณสุขไทย. ใน การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม ครั้งที่ 7. นครปฐม: มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม.

ศิริพันธ์ ถาวรทวีวงษ์. (2559). ครอบครัวและเครือญาติ (พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคำแหง.

ศุภรดา ประภาวงศ์. (2561). การสื่อสารและวาทกรรม “แม่วัยใส” ในสังคมไทย (ดุษฎีนิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต). ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

ศุภรดา ประภาวงศ์. (2563). การสื่อสารและวาทกรรม “แม่วัยใส” ในสังคมไทย. วารสารศาสตร์, 13(1), 92-134.

ศูนย์ปฏิบัติการกรมอนามัย. (2565). โครงการพัฒนาศักยภาพเครือข่ายบริการทางเลือกที่ปลอดภัยสำหรับวัยรุ่นและหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อม (RSA) และขับเคลื่อนงานยุติการตั้งครรภ์ ที่ปลอดภัยปีงบประมาณ 2565. สืบค้น 5 ตุลาคม 2565, จาก https://doc.anamai.moph.go.th/index.php?r=str-project/view&id=5037

สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล. (2565). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2564. สืบค้น 20 มีนาคม 2566, จาก https://ipsr.mahidol.ac.th/post_research/situation-of-the-thai-older-persons-2021/

สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น. (2564). ข้อมูลหญิงอายุ 15-19 ปี ที่คลอดมีชีพ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2564. ขอนแก่น: สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น.

อภิชาติ จำรัสฤทธิรงค์. (2566). เส้นทางชีวิตครอบครัวที่ผิดพลาดกับการเลี้ยงดูบุตรหลาน. ใน กาญจนา ตั้งชลทิพย์, จงจิตต์ ฤทธิรงค์, มนสิการ กาญจนะจิตรา และศุทธิดา ชวนวัน (บรรณาธิการ). หลากมิติ หนึ่งชั่วชีวิต (Dimensions of One’s Life Course). การประชุมวิชาการระดับชาติ ครั้งที่ 17 ประชากรและสังคม 2566. (หน้า 20-33). กรุงเทพฯ: ห้างหุ้นส่วนจำกัด พีทูเอส เพลท.

Bernardes, J. (1997). Family studies: An Introduction. London: Routledge.

Ciabattari, T. (2017). Sociology of Families: Change, Continuity and Diversity. United States of America: SAGE Publications.

Crockett, L. J. (2002). Agency in the life course: Concepts and processes. In L. J. Crockett (Ed.). Agency, motivation, and the life course. (pp. 1–29). Lincoln: University of Nebraska Press.

Elder Jr, G. H., & Shanahan, M. J. (2007). The life course and human development. In Damon, W. & Lerner, R. M. (Eds.) Handbook of Child Psychology. (p.665-715) (6th ed.). John Wiley & Sons.

Elder, G. H. Jr. (1974). Children of the Great Depression: social change in life experience. Chicago: University of Chicago Press.

Fenton, W. S. (2000). Depression Suicide and Suicide Prevention in Schizophrenia. Suicide and Life-threatening Behavior, 30(1), 34-49.

Giele, J. Z., & Elder, G. H., Jr. (1998). Methods of Life Course Research: Qualitative and Quantitative Approaches. United States of America: SAGE Publications.

Hutchison, E. D. (2010). Dimensions of Human Behavior: The Changing Life Course (4th ed.). Los Angeles: SAGE.

King, L. A. (1998). Personal goals and personal agency. In M. Kofta, G. Weary, & G. Sedek (Eds.). Personal control in action: Cognitive and motivational mechanisms. (pp.109-128). New York: Plenum.

Miles, M. B., Huberman, A. M., & Saldana, J., (2014). Qualitative Data Analysis (4th ed.). California: Sage Publications.