การจัดการเรียนรู้ที่ใช้งานทางคณิตศาสตร์ เพื่อพัฒนาความสามารถในการให้เหตุผลทางคณิตศาสตร์ในการแก้ปัญหา เรื่อง รูปเรขาคณิตสามมิติ ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6

ณัฐกมล  เมืองทอง; สิรินภา  กิจเกื้อกูล

doi:10.14456/psruhss.2025.36

ผู้แต่ง

ณัฐกมล เมืองทอง คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร จังหวัดพิษณุโลก 65000
สิรินภา กิจเกื้อกูล คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร จังหวัดพิษณุโลก 65000

DOI:

https://doi.org/10.14456/psruhss.2025.36

คำสำคัญ:

การจัดการเรียนรู้ที่ใช้งานทางคณิตศาสตร์ , การให้เหตุผลทางคณิตศาสตร์ในการแก้ปัญหา , งานทางคณิตศาสตร์

บทคัดย่อ

การวิจัยปฏิบัติการครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางการจัดการเรียนรู้และผลการพัฒนาความสามารถในการให้เหตุผลทางคณิตศาสตร์ในการแก้ปัญหา ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เรื่อง รูปเรขาคณิตสามมิติ เมื่อจัดการเรียนรู้ที่ใช้งานทางคณิตศาสตร์ ผู้เข้าร่วมวิจัยมีจำนวน 14 คน เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย แผนการจัดการเรียนรู้ แบบบันทึกสะท้อนผล ใบกิจกรรมและแบบวัดความสามารถในการให้เหตุผลทางคณิตศาสตร์ในการแก้ปัญหา ดำเนินการวิจัยทั้งหมด 4 วงจร ปฏิบัติการวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหาและการตรวจสอบสามเส้า ผลการวิจัยพบว่า แนวทางการจัดการเรียนรู้ที่ใช้งานทางคณิตศาสตร์ ควรเน้น 1) การกระตุ้นให้ผู้เรียนมีความสนใจด้วยคลิปวิดีโอที่เกี่ยวข้องกับสถานการณ์ในชีวิตประจำวัน หรือกิจกรรมที่นักเรียนสนใจ มีการกระตุ้นความสนใจจากการถามตอบ ชวนพูดคุยเกี่ยวกับสถานการณ์เพื่อเชื่อมโยงเข้าสู่บทเรียน 2) การนำเสนอสถานการณ์และร่วมพูดคุยเกี่ยวกับสถานการณ์อีกครั้ง ตั้งคำถามและอธิบายในสิ่งที่นักเรียนไม่เข้าใจ เมื่อถึงขั้นที่นักเรียนจะต้องลงมือปฏิบัติ ครูควรคำนึงความสามารถการเรียนรู้และการอ่านของนักเรียน ครูต้องคอยให้คำแนะนำอย่างใกล้ชิดและใช้คำถามกระตุ้นเพื่อให้นักเรียนได้คิดแล้วนำเสนอความคิดตัวเองโดยการเขียนลงในใบกิจกรรม 3) การสรุปความรู้ที่ได้จากการถามตอบ เพื่อให้นักเรียนได้สรุปแนวคิดเป็นของตนเองและช่วยบอกประเด็นสำคัญที่ไม่ชัดเจนเพิ่มเติม 4) การออกแบบงานทางคณิตศาสตร์ควรให้มีงานทั้ง 4 ระดับ โดยเรียงลำดับการคิดจากระดับ 1 ความรู้ความจำ ระดับ 2 ใช้วิธีการขั้นตอนแต่ไม่มีการเชื่อมโยง ระดับ 3 ใช้วิธีการขั้นตอนและมีการเชื่อมโยงและระดับ 4 การทำคณิตศาสตร์ จึงจะสามารถทำให้นักเรียนมีการพัฒนาในการให้เหตุผลทางคณิตศาสตร์ในการแก้ปัญหา ร่วมกับเมื่อนักเรียนได้ลงมือปฏิบัติจากสถานการณ์จริง นักเรียนจะมีความเข้าใจได้ดีมากขึ้นและแก้ปัญหาได้ แต่ด้วยปัญหาการอ่านออกเขียนได้ของนักเรียน อาจจะทำให้มีผลการพัฒนาเพียงเล็กน้อย โดยผลการพัฒนาความสามารถในการให้เหตุผลทางคณิตศาสตร์ในการแก้ปัญหาด้านการประเมินสถานการณ์ (RSA) มากที่สุด รองลงมา คือ การสรุปที่สมเหตุสมผล (RSS) การปรับปรุงที่มาของคำตอบ (RSR) การเลือกกลยุทธ์ (RSC) และการตระหนักรู้ถึงการประยุกต์ใช้วิธีการแก้ปัญหา (RSB) ตามลำดับ

เอกสารอ้างอิง

กมล โพธิเย็น. (2564). Active Learning : การจัดการเรียนรู้ที่ตอบโจทย์การจัดการศึกษาในศตวรรษที่ 21. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร, 19(1), 11-28.

นภัสสร แก้วมีชัย และสิรินภา กิจเกื้อกูล. (2564). การจัดการเรียนรู้ที่เน้นการปฏิบัติโดยใช้งานทางคณิตศาสตร์เพื่อพัฒนาการคิดสร้างสรรค์ทางคณิตศาสตร์ เรื่อง เศษส่วนและจำนวนคละ ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5. วารสารศึกษาศาสตร์ปริทัศน์, 36(2), 180-190.

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2566). คู่มือการใช้หลักสูตร กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2566) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น. กรุงเทพฯ: สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี.

สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2550). แนวทางการจัดการเรียนรู้แบบประสบการณ์และที่เน้นการปฏิบัติ. กรุงเทพฯ: ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.

พรรณิษา เอี่ยมอ่อน. (2567). การพัฒนาความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ เรื่อง สมการเชิงเส้นตัวแปรเดียว โดยใช้การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวคิด DAPIC ร่วมกับเทคนิคเพื่อนคู่คิด (Think Pair Share) สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1. วารสารศึกษาศาสตร์ มมธ, 12(1), 166-179.

วรรณิสา เมืองโคตร. (2560). การส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 โดยใช้งานทางคณิตศาสตร์ (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

วิทวัส ดวงภุมเมศ และวารีรัตน์ แก้วอุไร. (2560). การจัดการเรียนรู้ในยุคไทยแลนด์ 4.0 ด้วยการเรียนรู้อย่างกระตือรือร้น. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม, 11(2), 1-14.

สิรินภา กิจเกื้อกูล. (2557). การจัดการเรียนวิทยาศาสตร์: ทิศทางสำหรับครูศตวรรษที่ 21. เพชรบูรณ์: จุลดิสการพิมพ์.

อัมพร ม้าคนอง. (2553). ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์: การพัฒนาเพื่อพัฒนา (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

Henningsen, M., & Stein, M. K. (1997). Mathematical Tasks and Student Cognition:Classroom-Based Factors That Support and Irhibit High-Level MathematicalThinking and Reasoning. Journal for Research in Mathematics Education, 28(5), 524-549.

Isoda, M., & Katagiri, S. (2012). Mathematical thinking: How to develop it in the classroom. Singapore: World Scientific.

Lucast, E. K. (2003). Proof as method: A new case for proof in mathematics curricular. Master thesis. Pittsburgh, PA, USA: Carnegie Mellon University.

OECD. (2023). PISA 2022 Assesment and Analitical Framework. Retrieved on 15 September 2024. Available from: https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/publications/reports/2023/08/pisa-2022-assessment-and-analytical-framework_a124aec8/dfe0bf9c-en.pdf