“มัธยมอาคม” ฉบับสันสกฤตในชิ้นส่วน คัมภีร์ใบลานที่กาฐมาณฑุ

บทคัดย่อ

ในปี 1922 Prof. Dr. Sylvain Lévi (1863-1935) ได้เดินทางกลับมาจากประเทศเนปาล หลังจากนั้น 3 ปี ก็ได้เผยแพร่ผลงานวิจัยที่ได้จากการศึกษาชิ้นส่วนของคัมภีร์ใบลาน 1 ลาน (2 หน้าลาน คือ ด้านหน้าและ ด้านหลัง) ที่ถูกจารด้วยอักษรคุปตะยุคหลัง ซึ่งพบในหอสมุดดุลบาร์ (Durbar Library) เมืองกาฐมาณฑุ โดยได้ศึกษาเปรียบเทียบและระบุได้ว่าเป็นเนื้อหาเดียวกับพระสูตรที่ 133 “อุปาลิสูตร” (Upāli-sūtra) ของคัมภีร์มัธยมอาคม (Madhyama-āgama) ฉบับแปลจีนโบราณ (中阿含) หลังจากนั้น หอจดหมายเหตุแห่งชาติ (National Archives) ของประเทศเนปาลในปัจจุบัน ได้นำคัมภีร์ใบลาน 1 ลานของ “อุปาลิสูตร” นี้ เก็บรักษารวมอยู่ในชุดคัมภีร์ใบลานที่ไม่สมบูรณ์และยังไม่ได้ทำการศึกษา
ในคัมภีร์ใบลานเหล่านี้ มีชิ้นส่วนใบลานจำนวนหนึ่งที่มีทั้งขนาดและรูปแบบตัวอักษรที่เหมือนกัน รวมถึงขนาดของรูที่ใช้ร้อยผูกใบลานก็ยังเท่ากันอีกด้วยรวมอยู่ นั่นคือชิ้นส่วนใบลาน “มัธยมอาคมฉบับสันสกฤต” ที่เทียบเคียงได้กับพระสูตรที่ 135 ของ “มัธยมอาคมฉบับแปลจีนโบราณ” กล่าวคือ “ศิขาลกสูตร” หรือ “สุชาตกสูตร” (Śikhālaka-sūtra or Sujātaka-sūtra 善生經) และพระสูตรที่ 141 “อัปรมาทสูตร” หรือ “อุปมาสูตร” (Apramāda-sūtra or Upamā-sūtra 喩經)
สำหรับชิ้นส่วนใบลาน “มัธยมอาคมฉบับสันสกฤต” ที่พบใหม่นี้กับชิ้นส่วนของ “อุปาลิสูตร” อาจกล่าวได้ว่าเป็นส่วนหนึ่งของคัมภีร์ใน “มัธยมอาคมฉบับสันสกฤต” ขนาดใหญ่ที่ถูกเก็บรักษามาถึงปัจจุบันไว้ได้อย่างน่าอัศจรรย์ นอกจากนี้ โครงสร้างที่ต่างกันของ “มัธยมอาคมฉบับสันสกฤต” และ “มัธยมอาคมฉบับแปลจีนโบราณ” นี้จะเป็นการสื่อว่า สรวาสติวาทมี “มัธยมอาคม” ในฉบับต่าง ๆ ที่แตกต่างกันออกไป หรือว่า “มัธยมอาคมฉบับสันสกฤต” นี้ จะเป็นเพียง “มัธยมอาคมฉบับย่อ” ที่ถูกแยกออกมาจาก “มัธยมอาคมฉบับเต็ม” ซึ่งมีโครงสร้างเหมือนกับ “มัธยมอาคมฉบับแปลจีนโบราณ” เป็นประเด็นปัญหาที่ต้องทำการศึกษากันต่อไป