การเงินฐานราก(คนจน) กรณีศึกษาเพื่อความเป็นไปได้ในการพึ่งตนเองได้ ด้วยความร่วมมือของภาครัฐและเอกชนในการพัฒนา

บทคัดย่อ

“คนจนจะเอาเงินที่ไหนมาออม” ตำตอบนี้ฟังดูมีเหตุผลแต่เพียงผิวเผิน คนจนควรต้องออมเงินเพราะพวกเขาต้องมีชีวิตทั้งในปัจจุบันและอนาคตเช่นเดียวกับคนอื่นๆ จริงอยู่ที่วันนี้คนจนมีเงินน้อยมาก แต่นอกจากจะพบกองเงินเข้าโดยบังเอิญในชั่วข้ามคืนพวกเขาก็น่าจะคาดการณ์ได้ว่าพรุ้งนี้ต้องมีเงินน้อยเช่นกัน อันที่จริงคนจนควรมีเหตุผลให้ออมเงินมากกว่าคนรวย หากมีความเป็นไปได้แม้เพียงน้อยนิดว่าเงินออมเหล่านี้จะช่วยให้พวกเขารอดพ้นจากหายนะได้ในอนาคต ส่วนหนึ่งที่สะท้อนจากหนังสือของ อภิจิต บาเนอร์จี เศรษฐศาสตร์ความจน (Poor Economics,2011) กลุ่มคนหรือประชาชนที่ถูกมองว่าเป็น “ประชาชนฐานราก(คนจน)” อยู่ใต้สุดในห่วงโซ่ของการพัฒนาเศรษฐกิจ เป็นฐานของกลุ่มคนที่มีโอกาสทางเศรษฐกิจมากว่าเสมอ ปัญหาใดกันแน่ซึ่งทำให้เขาเหล่านั้นไม่หลุดพ้นออกมาจากกับดักความยากจน (Poverty trap) ยังคงมีแสงสว่างแห่งความหวังหรือแนวทางในการพัฒนาใด

สร้างโอกาสใน“การเข้าถึงบริการทางการเงิน”(Financial inclusion) Muhammad Yunus เจ้าของรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพประจำปี 2006 ผู้ริเริ่มแนวคิดบนฐานทฤษฎีที่ว่า เงินเป็นปัจจัยสำคัญในการพัฒนาทุนมนุษย์ (Human capital) การให้โอกาสในการเข้าถึงบริการทางการเงิน ภายใต้ข้อจำกัดที่พวกเขามี จึงเป็นที่มาของ “Microfinance” หรือการให้บริการทางการเงินระดับฐานราก เป็นหนทางให้หลุดพ้นจากวัฏจักรแห่งความยากจน (Vicious cycle) ได้ ซึ่งองค์การสหประชาชาติยกย่องว่า “เป็นเครื่องมือที่ปลดปล่อยให้ผู้คนจำนวนมากพ้นจากความยากจนควบคู่กับการส่งเสริมให้คนจนมีบทบาทและส่วนในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม”

โดยที่เราเขื่อว่ามนุษย์สามารถพัฒนาได้อย่างไม่มีที่สิ้นสุด ความคิดของมนุษย์ไร้ขีดจำกัดและไม่สามารถกำหนดขอบเขตที่แน่นอนของการสร้างสรรค์ด้วยความคิดใหม่ๆได้ เนื่องจากความคิดของมนุษย์สามารถเติบโตและเชื่อมโยงหลอมรวมกับความคิดอื่นรอบตัวเกิดเป็นความคิดใหม่ๆ (วิชิตวงศ์ ณ ป้อมเพชร,2560) และคำกล่าวที่ว่า “มนุษย์เราเกิดมามีร่างกายและปัญญา สมองไม่เสมอกัน เมื่อเริ่มต้นก็เกิดความอยุติธรรมเสียแล้วเช่นนี้ ก็เป็นหน้าที่ของสังคมที่จะขจัดปัดเป่าความไม่เสมอภาคนั้นให้น้อยลงที่สุดที่จะกระทำได้” (ป๋วย อึ๊งภากรณ์, 2512) ทุกอย่างล้วนมีความหวังเสมอ ถ้าเราร่วมด้วยช่วยกันในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม จึงเป็นที่มาของการศึกษาในครั้งนี้