การพัฒนาทุนทางวัฒนธรรมชุมชนแกดำผ่านกลไกความร่วมมือ เพื่อพัฒนาเศรษฐกิจชุมชน

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อจัดทำฐานข้อมูลทุนทางวัฒนธรรม โดยใช้ กระบวนการแผนที่วัฒนธรรมส่งเสริมคุณค่าทุนทางศิลปวัฒนธรรม เพื่อเพิ่มรายได้ให้ชุมชนด้วยการพัฒนากลไกความร่วมมือและแผนความร่วมมือกับภาคีหลัก ประกอบด้วย 1) องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 2) ชุมชนทั้ง 13 ชุมชน ใน 5 ตำบล 3) ศิลปินและช่างฝีมือ 4) องค์กรภาคเอกชน 5) นักวิชาการมหาวิทยาลัย 6) หน่วยงานภาครัฐ และ 7) องค์กรภาคประชาสังคมในการจัดการทุนทางศิลปวัฒนธรรม การพัฒนาผู้ประกอบการ การพัฒนาวิสาหกิจวัฒนธรรม การพัฒนา ผลิตภัณฑ์และบริการทางศิลปวัฒนธรรม จนเกิดการเติบโตของมูลค่าเศรษฐกิจฐานราก เกิดการยกระดับสำนึกท้องถิ่นนำไปสู่ความเข้มแข็งของสังคมที่สามารถประเมินวัดผลทางเศรษฐกิจได้อย่างเป็นรูปธรรม โดยแบ่งการดำเนินงานออกเป็น 5 ระยะ โดยแนวคิดหลักที่นำมาใช้ในการวิจัยคือ สาน-สร้าง-เสริม (EngagementEnrich-Enhance) ที่ขับเคลื่อนทุนทางวัฒนธรรมเพื่อการพัฒนาพื้นที่ตั้งอยู่บนฐานของการสร้างความร่วมมือโดยภาคีเครือข่าย จากการดำเนินงานทำให้ได้ผลผลิตที่เป็นผลิตภัณฑ์และบริการทางวัฒนธรรมรวม 32 รายการ แบ่งเป็นผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรม จำนวน 15 รายการ บริการทางวัฒนธรรม จำนวน 17 รายการ ผลการศึกษาพบว่าทุนทางวัฒนธรรมส่วนใหญ่อยู่ในหมวดหมู่งานช่างฝีมือดั้งเดิม วรรณกรรมพื้นบ้าน แหล่งธรรมชาติ สถาปัตยกรรม ความรู้และแนวปฏิบัติเกี่ยวกับธรรมชาติและจักรวาล แนวปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรม งานเทศกาล ศิลปะการแสดง และโบราณสถาน ในด้านการเสริมพลังด้านคุณค่าของทุนทาง ศิลปวัฒนธรรมด้วยการพัฒนากลไกความร่วมมือ มีภาคีที่เข้ามามีส่วนร่วมครอบคลุมกลุ่มต่างๆ ทั้งภาครัฐ ชุมชน เอกชน และองค์กรภาคประชาสังคม
นอกจากนี้โครงการยังทำให้เกิดผลตอบแทนทางสังคมและผลตอบแทนจากการลงทุน โดยมูลค่าการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจากโครงการในระยะเวลา 5 ปี ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2564 – 2568 ปรากฎผลว่ามีอัตราส่วนผลตอบแทนทางสังคม (SROI) ต่อการลงทุน 1 บาท เท่ากับ 3.79 บาท และผลตอบแทนจากการลงทุน (ROI) ซึ่งเป็นการนำกำไรสุทธิจากผลตอบแทนที่เป็นรายได้จากผลิตภัณฑ์เป็นสินค้า หรือบริการที่ได้รับการพัฒนาจากโครงการ ปรากฎอัตราผลตอบแทนจากการลงทุน เท่ากับ 44.16 % กล่าวสรุปคือทุนทางวัฒนธรรมมีบทบาทในการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชน การมีส่วนร่วมด้วยการใช้ทุนทางวัฒนธรรมเป็นตัวเชื่อมกับกิจกรรมการพัฒนาชุมชนทำให้ประชาชนเกิดการเรียนรู้ร่วมกัน เกิดเป็นพลังในการขับเคลื่อนชุมชน ให้ชุมชนมีความเข้มแข็งสู่การพึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืน

คำสำคัญ: การออกแบบผลิตภัณฑ์, ทุนทางวัฒนธรรม, แผนที่วัฒนธรรม