วิเคราะห์การจัดตั้งและการสิ้นสุดของพรรคการเมืองไทย ภายใต้พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. 2560

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการจัดตั้งและการสิ้นสุดของพรรคการเมืองไทยภายใต้พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. 2560 รวมทั้งให้ข้อเสนอแนะ แนวทางในการจัดตั้งและการสิ้นสุดของพรรคการเมือง การศึกษาครั้งนี้ใช้วิธีการศึกษาเชิงคุณภาพโดยศึกษาจากเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องโดยใช้การวิเคราะห์เนื้อหาและนำเสนอผลการวิเคราะห์ในเชิงพรรณนา ผลการศึกษาพบว่า 1) พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. 2560 แม้จะมีเจตนารมณ์ที่ดีในการสร้างพรรคการเมืองให้มีความเป็นสถาบัน แต่กลับมีบทบัญญัติที่ทำให้การจัดตั้งพรรคการเมืองยากขึ้นกว่าเดิม ส่งผลกระทบต่อพรรคการเมืองโดยเฉพาะพรรคขนาดเล็กที่จะต้องจัดหาสมาชิก ทุนประเดิมและให้สมาชิกชำระค่าบำรุงพรรคการเมืองให้ครบตามเงื่อนไขที่กฎหมายกำหนดจึงจะสามารถจัดตั้งพรรคการเมืองได้ 2) พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. 2560 มีการบัญญัติเหตุและเงื่อนไขจำนวนมากที่จะทำให้ยุบพรรคการเมืองได้ง่ายและปฏิบัติได้ยาก โดยเหตุในการยุบพรรคการเมืองส่วนใหญ่เป็นเหตุเล็กน้อยหรือเป็นเรื่องทางเทคนิคหรือการไม่ปฏิบัติตามระยะเวลาที่กฎหมายกำหนดซึ่งแตกต่างจากในต่างประเทศมุ่งเน้นเหตุในการยุบพรรคการเมืองที่จะต้องเป็นเรื่องที่ร้ายแรงที่กระทบต่อรูปแบบการปกครองประเทศหรือส่งผลต่อความมั่นคง เขตแดนหรือการดำรงอยู่ของรัฐเท่านั้น 3) ข้อเสนอแนะแนวทางในการจัดตั้งและการสิ้นสุดของพรรคการเมือง คือ บุคคลที่รวมตัวกันจัดตั้งพรรคการเมืองควรจะมีความพร้อมทั้งด้านสมาชิก เงินทุนและเวลาและต้องดำเนินการตามเงื่อนไขที่กฎหมายกำหนดอย่างเคร่งครัด เนื่องจากการยุบพรรคการเมืองเป็นการตัดสิทธิทางการเมืองของประชาชนผู้เป็นเจ้าของพรรค ดังนั้น มาตรการในการยุบพรรคการเมืองจะต้องกระทำโดยเคร่งครัด ด้วยความรอบคอบ ควรมีเหตุผลรวมทั้งมีพยานหลักฐานสนับสนุนเพียงพอที่จะเอาผิดกับพรรคการเมืองที่ถูกกล่าวหานั้นได้ ทั้งนี้ รัฐควรนำมาตรการที่มีความรุนแรงน้อยกว่าการยุบพรรคการเมืองมาปรับใช้และเห็นควรลดเหตุแห่งการสิ้นสภาพพรรคการเมืองและการยุบพรรคการเมืองลงให้เหลือเฉพาะเหตุที่รุนแรงเท่านั้น