แนวทางการปฏิบัติตนของครูสูงอายุ ในสถานการณ์โควิด -19
Article Sidebar
เผยแพร่แล้ว:
มิ.ย. 15, 2021
คำสำคัญ:
การปฏิบัติตน ครูสูงอายุ ไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางการปฏิบัติตนของครูสูงอายุในสถานการณ์การแพร่ระบาดของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 ด้วยการสัมภาษณ์ครูสูงอายุที่เป็นตัวอย่างที่ดีจำนวน 15 คน ใช้แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้างที่ผ่านการตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ มีคุณภาพระดับดีมาก ในประเด็นหน้าที่ทางการบริหาร พบว่า ครูสูงอายุมีแนวทางการปฏิบัติตน ดังนี้ 1) วางแผนและการดำเนินชีวิต ในการดูแลสุขภาพร่างกายให้แข็งแรง หลีกเลี่ยงการติดเชื้อโรค ดูแลสุขจิตใจ โดยกำกับความคิดและอารมณ์ อาศัยการศึกษาธรรมะและการเจริญสติ ทำประโยชนแก่ผู้อื่นและสังคม โดยอาศัยเทคโนโลยีช่วยสนับสนุน 2) จัดแบ่งความรับผิดชอบและการประสานงานการดำเนินชีวิตโดยดำเนินการร่วมกับคนในครอบครัว เพื่อนบ้าน และชุมชนเพื่อให้ดำเนินชีวิตได้อย่างปลอดภัย 3) ใช้ภาวะผู้นำ ให้กำลังใจ โดยนำคิด นำปฏิบัติ เสริมกำลังใจเพื่อการคลี่คลายปัญหาสถานการณ์โควิด – 19 ร่วมกับบุคคลรอบข้างสังคมและชุมชน 4) กำกับติดตามการใช้ชีวิต โดยร่วมกันติดตามดูแลกันและกันกับบุคคลรอบข้าง สังคมและชุมชน เพื่อการใช้ชีวิตอย่างปลอดภัยต่อเนื่องทั้งด้านสุขภาพร่างกายและจิตใจ
Article Details
รูปแบบการอ้างอิง
วัฒนศักดิ์ ก., นาควิเชตร ก., ลุนสำโรง ภ., & นาควิเชตร ช. (2021). แนวทางการปฏิบัติตนของครูสูงอายุ ในสถานการณ์โควิด -19. วารสารวิชาการ วิทยาลัยแสงธรรม, 13(1), 166–189. สืบค้น จาก https://so01.tci-thaijo.org/index.php/scj/article/view/248341
ประเภทบทความ
บทความวิจัย
- บทความที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารวิชาการ วิทยาลัยแสงธรรม ถือเป็นกรรมสิทธิ์ของวิทยาลัยแสงธรรม ห้ามนำข้อความทั้งหมดไปตีพิมพ์ซ้ำ ยกเว้นได้รับอนุญาตจากวิทยาลัยแสงธรรม
- เนื้อหาและข้อคิดเห็นใดๆ ที่ตีพิมพ์ในวารสารวิชาการ วิทยาลัยแสงธรรม ถือเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนเท่านั้น
เอกสารอ้างอิง
กรมกิจการผู้สูงอายุ กรมพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. (2561). ยุทธศาสตร์กรมกิจการผู้สูงอายุ 20 ปี (พ.ศ.2561 - 2580). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์สามลดา.
กรองทิพย์ นาควิเชตร, และคณะ. (2562). การปฏิบัติตนเพื่อหลีกเลี่ยงภาวะปวดหลังส่วนล่าง สำหรับผู้สูงอายุ. รายงานสืบเนื่องในการประชุมวิชาการระดับชาติและนานาชาติ ครั้งที่ 6 มหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จังหวัดขอนแก่น วันที่ 20 สิงหาคม พ.ศ.2562. ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. หน้า 766 – 777.
กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม. (2563). สกสว ชี้ผลการวิจัยจีน หลังพบผู้ป่วยโควิด – 19 เป็นซ้ำ หวั่นเชื้อแพร่กระจาย แนะ รพ.ตรวจซ้ำวิธีต่าง กัก 14 วัน. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://www.mhesi.go.th. สืบค้นวันที่ : 17 พฤษภาคม 2563.
กรุงเทพธุรกิจ. (2562). อัตราเกษียณอายุครูทั่วประเทศ. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : Bankokbiznew.com. สืบค้นวันที่ : 2 เมษายน 2563.
กองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์. (2563). Factsheet, ไวรัสโคโรนาสายพันธ์ใหม่, ข้อกำหนดสถานการณ์ฉุกเฉินโควิด – 19 ฉบับที่ 1. ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ สำนักข่าวไทย อสมท. อินโฟกราฟิก 25 มีนาคม 2563.
ข่าวไทยพีบีเอส. (2563). ผลวิจัยสหรัฐฯ ชี้ COVID-19 ไม่ทนแดด ความร้อน ความชื้น. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://news.thaipbs.or.th. สืบค้นวันที่ : 17 พฤษภาคม 2563.
ชัยยงค์ พรหมวงศ์. (2561). เสนอแนวคิดในการประชุมสภาคณบดีคณะครุศาสตร์/ศึกษาศาสตร์แห่งประเทศไทย.กรุงเทพมหานคร: สถาบันปัญญาภิวัฒน์.
ธานี ชัยวัฒน์. (2563). พฤติกรรมการใช้ชีวิตในครัวเรือนไทยมีผลต่อการแพร่ระบาดโควิด – 19. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://businessto-day.co/covid-19/18/04/2020. สืบค้นวันที่ : 17 พฤษภาคม 2563.
ณัฐพล แย้มฉิม. (2563). โพล: กิจกรรม“ยอดฮิด” ยุคโควิด – 19 ระบาด. สวนดุสิตโพล ส่งข่าว.
ไทยรัฐ ออนไลน์. (15 พฤษภาคม 2563) ผ่อนปรน “เคอร์ฟิว”ลดเวลาห้ามออกนอกเคหสถานเป็น 5 ทุ่ม- ตี 4. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://www.thairath.co.th/news/politic. สืบค้นวันที่ : 17 พฤษภาคม 2563.
พศิน อินทรวงค์. (2563). ทำ 10 เรื่องนี้พร้อมๆ กันแล้วชีวิตจะดีขึ้นทุกๆ ด้าน. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://today.line.me/th/ สืบค้นวันที่ : 17 พฤษภาคม 2563.
เบ็ญจมาศ สุขศรีเพ็ง. (2550). ทฤษฎีระบบของนิวแมน (Neuman System Model). [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://www.gotoknow.org. สืบค้นวันที่ : 20 มิถุนายน 2562.
ปณิธี บราวน์. (2557). พฤฒพลัง: บทบาทของกลุ่มผู้สูงอายุและ “ทุน” ที่ใช้ในการขับเคลื่อนงานด้านผู้สูงอายุ. วารสารมนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์. 31(3), กันยายน - ธันวาคม 2557: 97 – 120.
ภัทรพรรณ ทำดี. (2560). ตัวตน สังคม วัฒนธรรม เงื่อนไขสู่การสูงวัยอย่างมีศักยภาพของผู้สูงอายุในจังหวัดเชียงใหม่. วารสารสังคมศาสตร์ คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. 47(2), 109-131.
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. (2561). สังคมผู้สูงอายุ: นัยต่อการพัฒนาเศรษฐกิจ. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://www.stou.ac.th/stouonline สืบค้นวันที่ : 9 มิถุนายน 2562.
วิชัย วงษ์ใหญ่ และมารุต พัฒผล. (2562). การเรียนรู้เพื่อเสริมพลังสร้างสรรค์สังคม (Social Creativity). บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. กรุงเทพฯ: ศูนย์ผู้นำนวตกรรมการเรียนรู้. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก: www.curriculummandlearning.com. สืบค้นวันที่ : 22 ตุลาคม 2562.
วิชัย วงษ์ใหญ่ และมารุต พัฒผล. (2562). Guide for Growth การชี้แนะเพื่อการเติบโตทางการเรียนรู้. บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. กรุงเทพฯ: ศูนย์ผู้นำนวตกรรมการเรียนรู้. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : www.curriculummandlearning.com. สืบค้นวันที่ : 12 ธันวาคม 2562.
วิภานันท์ ม่วงสกุล. (2558). วิจัยการพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ตามลำพัง. วารสารวิจัยสังคม. 38(2),93 – 52.
ศุภเจตน์ จันทร์สาส์น. (2555). วิจัยพฤฒิพลังของผู้สูงอายุ การปันผลทางประชากรและโอกาสทางเศรษฐกิจของประเทศไทยในสังคมสูงอายุ. วารสารศรีนครินทรวิโรฒวิจัยและพัฒนา (สาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์). 4(7), 201 – 214.
สุชัชวีร์ สุวรรณสวัสดิ์. (2562). การจัดการศึกษาเพื่อการเรียนรู้ตลอดชีวิตในยุควิกฤตผู้เรียน. การประชุมทางวิชาการและเผยแพร่ผลงานวิจัยคัดสรรค์สาขาวิชาศึกษาศาสตร์ ครั้งที่ 3: การจัดการศึกษาเพื่อการเรียนรู้ตลอดชีวิต. วันที่ 2 – 3 กุมภาพันธ์ 2562 ณ Kensington English Garden Resort Khaoyai อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา. นครราชสีมา : สมาคมสถาบันอุดมศึกษาเอกชนแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี (สสอท.) สาขาวิชาศึกษาศาสตร์.
สุรสีห์ ประสิทธิรัตน์. (2558). ชีวิตหลังเกษียณของข้าราชการครู. บริหารธุรกิจมหาบัณฑิต คณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
สำนักสถิติแห่งชาติ กระทรวงดิจิตัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม. (2561). ดัชนีพฤฒพลังผู้สูงอายุไทย. กรุงเทพฯ: เท็กซ์ แอนด์ เจอนัลพับลิเคชั่น จำกัด.
สำเริง แหยงกระโทก. (2563). ความรู้เรื่อง “โควิด - 19”สำหรับเจ้าหน้าที่ สธ. และ อสม. หน่วยรบแนวหน้าออกเคาะประตูชาวบ้านทุกหลังคาเรือน. อสม.หมอประจำบ้านและทีมหมอครอบครัว.
หฤทัย กงมหา และคณะ. (2560). การพัฒนารูปแบบส่งเสริมพฤฒิพลังในผู้สูงอายุ อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา. วารสารวิทยาลัยนครพนม ฉบับการประชุมวิชาการครบรอบ 25 ปี. วันที่ 17- 19 พฤษภาคม 2560, 54 – 62.
อนันต์ อนันตกูล. (2560). สังคมสูงวัย … ความท้าทายของประเทศไทย. เอกสารเสนอที่ประชุมราชบัณฑิตและภาคีสมาชิก สำนักธรรมศาสตร์และการเมือง ราชบัณฑิตยสภา. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : http://www.royin.go.th. สืบค้นวันที่ : 9 มิถุนายน 2562.
อาภารัตน์ ราชพัฒน์. (2554). การพัฒนาตัวบ่งชี้ภาวะผู้นำของครูในสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน. วิทยานิพนธ์ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารการศึกษา บัณฑิตวิทยาลัยมหาวิทยาลัยขอนแก่น.
NBT. (2563). COVID – 19 TV. ข่าวเที่ยง NBT. เปิดดูเมื่อวันที่ 3 เมษายน 2563.
NBT. (2563). การแถลงข่าวศูนย์บริหารสถานการณ์ COVID – 19 (ศคบ.). ข่าวเที่ยง NBT. ณ ตึกสันติไมตรี ทำเนียบรัฐบาล. เปิดดูเมื่อวันที่ 28 เมษายน 2563
NBT. (2563). การแถลงข่าวศูนย์บริหารสถานการณ์ COVID – 19 (ศคบ.). ข่าวเที่ยง NBT. ณ ตึกสันติไมตรี ทำเนียบรัฐบาล. เปิดดูเมื่อวันที่ 26 พฤษภาคม 2563.
Karlheinz Peter and Others (EDT). (2020). People with coronavirus are risk of blood clots and stroke. [Online]. Avaiable: https://the conversation.com/people-with-coronavirus-are-at-risk-. Accessed on : May 17, 2020.
News. Thaipbs. (2563). งานวิจัยชี้ดวงตาเป็นจุดเปราะบางต่อการติดเชื้อโควิด – 19. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก: https://news.thaipbs.or.th/. สืบค้นวันที่ : 12 พฤษภาคม 2563.
Osman, P. (2008). Management Principles. [Online]. Avaiable: http://www.scribd.com. Accessed on : 24 January 24, 2009.
POSITIONING. (2020). งานวิจัยอังกฤษชี้ ‘คนผิวสี’ เสี่ยงเสียชีวิตจาก COVID - 19 มากกว่าขาวถึง 4 เท่า. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://positioningmag.com/ สืบค้นวันที่ : 17 พฤษภาคม 2563.
Sheena Lewis. (2020). Sperm containing virus raises small risk of COVID – 19 spread via sex: study. [Online]. Avaiable: https://timesofindia. indiatimes.com. Accessed on : May 17, 2020.
World Health Organization. (2020). There is a current outbreak of Coronavirus (COVID - 19) disease. [Online]. Available: https://www.who.int/health-topics/coronavirus. Accessed on : March 30, 2020.
กรองทิพย์ นาควิเชตร, และคณะ. (2562). การปฏิบัติตนเพื่อหลีกเลี่ยงภาวะปวดหลังส่วนล่าง สำหรับผู้สูงอายุ. รายงานสืบเนื่องในการประชุมวิชาการระดับชาติและนานาชาติ ครั้งที่ 6 มหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จังหวัดขอนแก่น วันที่ 20 สิงหาคม พ.ศ.2562. ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. หน้า 766 – 777.
กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม. (2563). สกสว ชี้ผลการวิจัยจีน หลังพบผู้ป่วยโควิด – 19 เป็นซ้ำ หวั่นเชื้อแพร่กระจาย แนะ รพ.ตรวจซ้ำวิธีต่าง กัก 14 วัน. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://www.mhesi.go.th. สืบค้นวันที่ : 17 พฤษภาคม 2563.
กรุงเทพธุรกิจ. (2562). อัตราเกษียณอายุครูทั่วประเทศ. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : Bankokbiznew.com. สืบค้นวันที่ : 2 เมษายน 2563.
กองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์. (2563). Factsheet, ไวรัสโคโรนาสายพันธ์ใหม่, ข้อกำหนดสถานการณ์ฉุกเฉินโควิด – 19 ฉบับที่ 1. ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ สำนักข่าวไทย อสมท. อินโฟกราฟิก 25 มีนาคม 2563.
ข่าวไทยพีบีเอส. (2563). ผลวิจัยสหรัฐฯ ชี้ COVID-19 ไม่ทนแดด ความร้อน ความชื้น. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://news.thaipbs.or.th. สืบค้นวันที่ : 17 พฤษภาคม 2563.
ชัยยงค์ พรหมวงศ์. (2561). เสนอแนวคิดในการประชุมสภาคณบดีคณะครุศาสตร์/ศึกษาศาสตร์แห่งประเทศไทย.กรุงเทพมหานคร: สถาบันปัญญาภิวัฒน์.
ธานี ชัยวัฒน์. (2563). พฤติกรรมการใช้ชีวิตในครัวเรือนไทยมีผลต่อการแพร่ระบาดโควิด – 19. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://businessto-day.co/covid-19/18/04/2020. สืบค้นวันที่ : 17 พฤษภาคม 2563.
ณัฐพล แย้มฉิม. (2563). โพล: กิจกรรม“ยอดฮิด” ยุคโควิด – 19 ระบาด. สวนดุสิตโพล ส่งข่าว.
ไทยรัฐ ออนไลน์. (15 พฤษภาคม 2563) ผ่อนปรน “เคอร์ฟิว”ลดเวลาห้ามออกนอกเคหสถานเป็น 5 ทุ่ม- ตี 4. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://www.thairath.co.th/news/politic. สืบค้นวันที่ : 17 พฤษภาคม 2563.
พศิน อินทรวงค์. (2563). ทำ 10 เรื่องนี้พร้อมๆ กันแล้วชีวิตจะดีขึ้นทุกๆ ด้าน. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://today.line.me/th/ สืบค้นวันที่ : 17 พฤษภาคม 2563.
เบ็ญจมาศ สุขศรีเพ็ง. (2550). ทฤษฎีระบบของนิวแมน (Neuman System Model). [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://www.gotoknow.org. สืบค้นวันที่ : 20 มิถุนายน 2562.
ปณิธี บราวน์. (2557). พฤฒพลัง: บทบาทของกลุ่มผู้สูงอายุและ “ทุน” ที่ใช้ในการขับเคลื่อนงานด้านผู้สูงอายุ. วารสารมนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์. 31(3), กันยายน - ธันวาคม 2557: 97 – 120.
ภัทรพรรณ ทำดี. (2560). ตัวตน สังคม วัฒนธรรม เงื่อนไขสู่การสูงวัยอย่างมีศักยภาพของผู้สูงอายุในจังหวัดเชียงใหม่. วารสารสังคมศาสตร์ คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. 47(2), 109-131.
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. (2561). สังคมผู้สูงอายุ: นัยต่อการพัฒนาเศรษฐกิจ. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://www.stou.ac.th/stouonline สืบค้นวันที่ : 9 มิถุนายน 2562.
วิชัย วงษ์ใหญ่ และมารุต พัฒผล. (2562). การเรียนรู้เพื่อเสริมพลังสร้างสรรค์สังคม (Social Creativity). บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. กรุงเทพฯ: ศูนย์ผู้นำนวตกรรมการเรียนรู้. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก: www.curriculummandlearning.com. สืบค้นวันที่ : 22 ตุลาคม 2562.
วิชัย วงษ์ใหญ่ และมารุต พัฒผล. (2562). Guide for Growth การชี้แนะเพื่อการเติบโตทางการเรียนรู้. บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. กรุงเทพฯ: ศูนย์ผู้นำนวตกรรมการเรียนรู้. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : www.curriculummandlearning.com. สืบค้นวันที่ : 12 ธันวาคม 2562.
วิภานันท์ ม่วงสกุล. (2558). วิจัยการพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ตามลำพัง. วารสารวิจัยสังคม. 38(2),93 – 52.
ศุภเจตน์ จันทร์สาส์น. (2555). วิจัยพฤฒิพลังของผู้สูงอายุ การปันผลทางประชากรและโอกาสทางเศรษฐกิจของประเทศไทยในสังคมสูงอายุ. วารสารศรีนครินทรวิโรฒวิจัยและพัฒนา (สาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์). 4(7), 201 – 214.
สุชัชวีร์ สุวรรณสวัสดิ์. (2562). การจัดการศึกษาเพื่อการเรียนรู้ตลอดชีวิตในยุควิกฤตผู้เรียน. การประชุมทางวิชาการและเผยแพร่ผลงานวิจัยคัดสรรค์สาขาวิชาศึกษาศาสตร์ ครั้งที่ 3: การจัดการศึกษาเพื่อการเรียนรู้ตลอดชีวิต. วันที่ 2 – 3 กุมภาพันธ์ 2562 ณ Kensington English Garden Resort Khaoyai อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา. นครราชสีมา : สมาคมสถาบันอุดมศึกษาเอกชนแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี (สสอท.) สาขาวิชาศึกษาศาสตร์.
สุรสีห์ ประสิทธิรัตน์. (2558). ชีวิตหลังเกษียณของข้าราชการครู. บริหารธุรกิจมหาบัณฑิต คณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
สำนักสถิติแห่งชาติ กระทรวงดิจิตัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม. (2561). ดัชนีพฤฒพลังผู้สูงอายุไทย. กรุงเทพฯ: เท็กซ์ แอนด์ เจอนัลพับลิเคชั่น จำกัด.
สำเริง แหยงกระโทก. (2563). ความรู้เรื่อง “โควิด - 19”สำหรับเจ้าหน้าที่ สธ. และ อสม. หน่วยรบแนวหน้าออกเคาะประตูชาวบ้านทุกหลังคาเรือน. อสม.หมอประจำบ้านและทีมหมอครอบครัว.
หฤทัย กงมหา และคณะ. (2560). การพัฒนารูปแบบส่งเสริมพฤฒิพลังในผู้สูงอายุ อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา. วารสารวิทยาลัยนครพนม ฉบับการประชุมวิชาการครบรอบ 25 ปี. วันที่ 17- 19 พฤษภาคม 2560, 54 – 62.
อนันต์ อนันตกูล. (2560). สังคมสูงวัย … ความท้าทายของประเทศไทย. เอกสารเสนอที่ประชุมราชบัณฑิตและภาคีสมาชิก สำนักธรรมศาสตร์และการเมือง ราชบัณฑิตยสภา. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : http://www.royin.go.th. สืบค้นวันที่ : 9 มิถุนายน 2562.
อาภารัตน์ ราชพัฒน์. (2554). การพัฒนาตัวบ่งชี้ภาวะผู้นำของครูในสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน. วิทยานิพนธ์ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารการศึกษา บัณฑิตวิทยาลัยมหาวิทยาลัยขอนแก่น.
NBT. (2563). COVID – 19 TV. ข่าวเที่ยง NBT. เปิดดูเมื่อวันที่ 3 เมษายน 2563.
NBT. (2563). การแถลงข่าวศูนย์บริหารสถานการณ์ COVID – 19 (ศคบ.). ข่าวเที่ยง NBT. ณ ตึกสันติไมตรี ทำเนียบรัฐบาล. เปิดดูเมื่อวันที่ 28 เมษายน 2563
NBT. (2563). การแถลงข่าวศูนย์บริหารสถานการณ์ COVID – 19 (ศคบ.). ข่าวเที่ยง NBT. ณ ตึกสันติไมตรี ทำเนียบรัฐบาล. เปิดดูเมื่อวันที่ 26 พฤษภาคม 2563.
Karlheinz Peter and Others (EDT). (2020). People with coronavirus are risk of blood clots and stroke. [Online]. Avaiable: https://the conversation.com/people-with-coronavirus-are-at-risk-. Accessed on : May 17, 2020.
News. Thaipbs. (2563). งานวิจัยชี้ดวงตาเป็นจุดเปราะบางต่อการติดเชื้อโควิด – 19. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก: https://news.thaipbs.or.th/. สืบค้นวันที่ : 12 พฤษภาคม 2563.
Osman, P. (2008). Management Principles. [Online]. Avaiable: http://www.scribd.com. Accessed on : 24 January 24, 2009.
POSITIONING. (2020). งานวิจัยอังกฤษชี้ ‘คนผิวสี’ เสี่ยงเสียชีวิตจาก COVID - 19 มากกว่าขาวถึง 4 เท่า. [ออนไลน์]. สืบค้นได้จาก : https://positioningmag.com/ สืบค้นวันที่ : 17 พฤษภาคม 2563.
Sheena Lewis. (2020). Sperm containing virus raises small risk of COVID – 19 spread via sex: study. [Online]. Avaiable: https://timesofindia. indiatimes.com. Accessed on : May 17, 2020.
World Health Organization. (2020). There is a current outbreak of Coronavirus (COVID - 19) disease. [Online]. Available: https://www.who.int/health-topics/coronavirus. Accessed on : March 30, 2020.
