การพัฒนาคู่มือภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมสำหรับผู้บริหารสถานศึกษา  สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาในจังหวัดอุตรดิตถ์

นิธิศณัฏฐ์   จันทับทอง; สุกัญญา  รุจิเมธาภาส; ระพินทร์  โพธิ์ศรี; พิมผกา   ธรรมสิทธิ์

doi:10.14456/psruhss.2025.22

ผู้แต่ง

นิธิศณัฏฐ์ จันทับทอง คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ จังหวัดอุตรดิตถ์ 53000
สุกัญญา รุจิเมธาภาส คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ จังหวัดอุตรดิตถ์ 53000
ระพินทร์ โพธิ์ศรี คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ จังหวัดอุตรดิตถ์ 53000
พิมผกา ธรรมสิทธิ์ คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ จังหวัดอุตรดิตถ์ 53000

DOI:

https://doi.org/10.14456/psruhss.2025.22

คำสำคัญ:

องค์ประกอบภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรม , ภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรม , ผู้บริหารสถานศึกษา

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาองค์ประกอบภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาในจังหวัดอุตรดิตถ์ 2) พัฒนาคู่มือภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาในจังหวัดอุตรดิตถ์ ดำเนินการวิจัยแบ่งเป็น 2 ขั้นตอน 1) ศึกษาองค์ประกอบภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารสถานศึกษา กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้บริหารสถานศึกษาหรือรักษาการในตำแหน่งและครู ในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาในจังหวัดอุตรดิตถ์ จำนวน 360 คน โดยการสุ่มแบบแบ่งชั้นภูมิ เครื่องมือที่ใช้ คือแบบสอบถามภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารสถานศึกษา สถิติที่ใช้คือ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันแบบตัวแปรแฝงลำดับที่ 2 (Second Order CFA) 2) พัฒนาคู่มือภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาในจังหวัดอุตรดิตถ์ โดยการสนทนากลุ่มและการสัมภาษณ์เชิงลึก เครื่องมือที่ใช้ คือแบบบันทึกการสนทนากลุ่มและแบบสัมภาษณ์เชิงลึก วิเคราะห์ข้อมูลโดยนำข้อมูลต่าง ๆ มาจัดกลุ่มเปรียบเทียบวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) ผลการวิจัยพบว่า

องค์ประกอบภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาในจังหวัดอุตรดิตถ์ประกอบด้วย 5 องค์ประกอบได้แก่ 1) การมีวิสัยทัศน์เชิงนวัตกรรม 2) การมีความคิดสร้างสรรค์ 3) การสร้างบรรยากาศแห่งองค์กรนวัตกรรม 4) การทำงานเป็นทีมและการมีส่วนร่วม และ 5) การบริหารความเสี่ยงทั้ง 5 องค์ประกอบอยู่ในระดับมาก ผลการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยัน ข้อมูลมีความสอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ Chi-square = 204.506, df= 122, χ2/df = 1.676, RMSEA = 0.043, CFI= 0.992
การศึกษาพัฒนาเป็นคู่มือภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาในจังหวัดอุตรดิตถ์ โดยประกอบด้วย 3 ส่วน ได้แก่ส่วนที่ 1 บทนำ ประกอบด้วยที่มาและความสำคัญ วัตถุประสงค์ และนิยามศัพท์เฉพาะขององค์ประกอบภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารสถานศึกษา ส่วนที่ 2 เนื้อหาแนวทางการดำเนินงาน ประกอบด้วย การกำหนดแนวทางการดำเนินงานในการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารสถานศึกษา ส่วนที่ 3 เกณฑ์บ่งชี้ความสำเร็จ ประกอบด้วย เครื่องมือ วิธีการประเมินและเกณฑ์การประเมิน ซึ่งเป็นคู่มือที่เขียนขึ้นเพื่อใช้เป็นแนวทางในการดำเนินงานหรือบริหารจัดการสถานศึกษา โดยใช้นวัตกรรมเป็นส่วนช่วยให้บรรลุตามวัตถุประสงค์ที่ได้ตั้งไว้

เอกสารอ้างอิง

คณิน คำแพง. (2563). โมเดลภาวะผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษาที่ส่งผลต่อประสิทธิผลของโรงเรียนประถมศึกษาในจังหวัดขอนแก่น: โมเดลแข่งขันภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมและภาวะผู้นำแบบดิจิทัล (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น.

จีราภา ประพันธ์พัฒน์. (2560). การศึกษาภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารสถานศึกษาตามความคิดเห็นของครูสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี (วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต). ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี.

ณฐพัฒน์ ถุงพลอย. (2563). การพัฒนาคู่มือการบริหารกิจการนักเรียนของโรงเรียน สังกัดสำนักงาน เขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 11 ในจังหวัดสุราษฎร์ธานี. สุราษฎร์ธานี: สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี.

เดชา ลุนาวงค์. (2565). โมเดลความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของปัจจัยที่ส่งผลต่อภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ดุษฎีนิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต). สกลนคร: มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร.

บริพัฒน์ สารผล. (2565). ภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารที่ส่งผลต่อประสิทธิผลการบริหารงานบุคคลของสถานศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาอุดรธานี (ปริญญาครุศาสตรมหาบัณฑิต). สกลนคร: มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร.

ปวีณา กันถิน. (2560). ภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารสถานศึกษาโรงเรียนประชารัฐ เขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม่ เขต 5 (การศึกษาค้นคว้าอิสระมหาบัณฑิต). เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

ปิยะวรรณ เวชสุวรรณ. (2562). การพัฒนาคู่มือการใช้งานโปรแกรมการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐด้วยระบบ อิเล็กทรอนิกส์เพื่อการบริหารของโรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่ การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 2. สุราษฎร์ธานี: สำนักวิทยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี.

ปุญญพัฒน์ สิงห์จารย์. (2564). การพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาบึงกาฬ (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). สกลนคร:มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร.

พิชิต ฤทธิ์จรูญ. (2559). เทคนิคการวิจัยเพื่อพัฒนาการเรียนรู้. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ภิรญา สายศิริสุข. (2561). ภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารในโรงเรียนมัธยมศึกษากลุ่มสหวิทยาเขตปัญจภาคี สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 4 (การศึกษาค้นคว้าอิสระปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.

อรพิน อิ่มรัตน์. (2561). ปัจจัยที่ส่งผลต่อภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรมของผู้บริหารสถานศึกษาในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาชลบุรี เขต 3 (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

Couros, G. (2019). Innovative leadership in education. Retrieved https://georgecouros.ca/blog/archives/tag/innovative-leadership-in-education

Ubaidillah, M., Imron, A., Wiyono, B. B., & Arifin, I. (2018). Innovation leadership in improving the quality of education. International journal of mechanical engineering and technology, 9(7), 1288-1299.