การคร่ำครวญถึง นาง ของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรกับพระบาทสมเด็จ พระพุทธเลิศหล้านภาลัยที่ปรากฏในกาพย์เห่เรือ

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษาการคร่ำครวญถึงนางของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรกับพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยที่ปรากฏในกาพย์เห่เรือ โดยเน้นศึกษาเรื่องลักษณะร่วม และลักษณะเฉพาะ ผลการศึกษาด้านลักษณะร่วมพบว่า กาพย์เห่เรือทั้งสองสำนวน มีลักษณะร่วมกัน 8 ประการ ได้แก่ 1) กวีคร่ำครวญถึง นาง โดยใช้รูปแบบคำประพันธ์ชนิดเดียวกัน 2) กวีคร่ำครวญถึง นาง ด้วยการอ้างความทุกข์ที่ต้องพลัดพรากจากนาง 3) กวีคร่ำครวญถึง นาง โดยการอ้างตัวละครในวรรณคดี 4) กวีคร่ำครวญถึง นาง โดยการชมว่างามจนไม่มีนางใดเทียม 5) กวีคร่ำครวญถึง นาง โดยนำอารมณ์และความรู้สึกไปสัมพันธ์กับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเพื่อแสดงความคิดถึง 6) กวีคร่ำครวญถึง นาง โดยการอ้างประสบการณ์ร่วม 7) กวีคร่ำครวญถึง นาง ด้วยการใช้ถ้อยคำที่แสดงให้เห็นรูปร่างของนางอันเป็นที่รัก 8) กวีคร่ำครวญถึง นาง โดยใช้เวลา วัน เดือน ปี เป็นสื่อแสดงความคิดถึง สำหรับผลการศึกษาด้านลักษณะเฉพาะพบว่ากาพย์เห่เรือพระนิพนธ์ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรนำตัวละครในวรรณคดี คือ พญาครุฑกับนางกากีมาเป็นส่วนหนึ่งในการดำเนินเรื่อง ทำให้เนื้อเรื่องเกิดความโดดเด่นในด้านการสะท้อนชีวิตส่วนพระองค์ ส่วนพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรงนำประเพณีในศาสนาอิสลามมาเป็นส่วนหนึ่งในการดำเนินเรื่อง ทำให้เนื้อเรื่องโดดเด่นในด้านการสะท้อนภาพทางสังคมที่กวีอาศัย