ที่ใดมีกฎหมาย ที่นั่นมีความเปลี่ยนแปลง

สุภาษิตทางกฎหมายซึ่งเป็นที่รับรู้กันอย่างกว้างขวางก็คือ “ที่ใดมีสังคม ที่นั่นมีกฎหมาย” " (ในภาษาละติน Ubi societas, ibi jus) อันมีความหมายว่ากฎหมายเป็นสิ่งที่ควบคู่กับสังคม หากปราศจากกฎหมายแล้วก็ยากที่สังคมจะดำรงอยู่อย่างสงบสุข แน่นอนว่ากฎหมายในที่นี้หมายครอบคลุมไปถึงกฎเกณฑ์ที่ไม่ว่าจะปรากฏอยู่ในรูปของจารีตประเพณี วิถีปฏิบัติ หรือกฎหมายในรัฐสมัยใหม่ อย่างไรก็ตาม สิ่งหนึ่งที่ควรตระหนักควบคู่กันไปก็คือ แม้กฎเกณฑ์ต่าง ๆ จะเป็นบรรทัดฐานในการกำกับวิถีชีวิตของสมาชิกในชุมชนหรือสังคมนั้น เพื่อให้สามารถรู้ได้ว่าการกระทำชนิดใดเป็นสิ่งที่ควรกระทำ และการกระทำชนิดใดเป็นสิ่งที่ไม่ควรจะกระทำ แต่กฎเกณฑ์ก็มิใช่สิ่งที่หยุดนิ่งตายตัวไปอย่างยาวนาน กฎเกณฑ์สามารถที่จะเปลี่ยนแปลงได้เช่นกัน เฉพาะอย่างยิ่งในห้วงเวลาที่สังคมต้องเผชิญกับความเคลื่อนไหวที่ส่งผลกระทบต่อกฎเกณฑ์แบบที่ดำรงอยู่

ความสามารถในระบบความรู้ทางนิติศาสตร์ที่ได้รับการเน้นย้ำอยู่เสมอมักจะเป็นการพิจารณาถึงกฎเกณฑ์ที่ดำรงอยู่ แต่กระนั้นสิ่งที่ไม่อาจปฏิเสธได้ประการหนึ่งก็คือ ความสามารถในการรับมือกับความเปลี่ยนแปลงที่ได้บังเกิดขึ้นและจะส่งผลกระทบอย่างมากต่อกฎเกณฑ์ ดังจะพบว่าในปัจจุบันกฎเกณฑ์ที่เคยถูกยึดถืออย่างมั่นคงได้ถูกตั้งคำถามอย่างกว้างขวาง การทำความเข้าใจว่า “ที่ใดมีกฎหมาย ที่นั่นมีความเปลี่ยนแปลง” ก็อาจเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้ระบบความรู้ทางนิติศาสตร์สามารถเท่าทันกับความเปลี่ยนแปลงที่กำลังเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วได้